Tomes I-II (LA) : Capitulum 5 (2)

FRII.

Inquesta in loco originis Johanne.

FR[Inquisitio de informationibus primi processus.]

Receptis autem in hujus processus exordio una cum libris, registris et monumentis dicti primi processus, sicut superius est descriptum, informationibus predictis, tam per reverendissimum657 245L 50 v°-51. Q² 378-379dominum cardinalem, legatum antedictum, quam per ejus commissarios, sub eo et ejus auctoritate, factis, et quas informationes predicti domini archiepiscopus, episcopi et inquisitor delegati, ut supra, tanquam preambulas et preparatorias in hoc processu haberi voluerunt, et hic in principio informationum et inquestarum, tam ex officio, quam ad requisitionem partium, factarum, in hoc processu describi et premitti voluerunt, prefati domini delegati, cupientes ad plenum cuncta scrutari, et veritatem omnimodam plena discussione perquirere, tam pro justificatione processus ipsius primi, contra dictam Johannam agitati, quam e contra, instante ad hoc specialiter658 Venerabili et discreto viro Simone Chapitault, promotore ad causam constituto, diligentiam exactissimam fieri et adhiberi voluerunt, et tam per se quam per commissarios suos, fecerunt ac fieri mandaverunt, in exquirendis et recuperandis certis informationibus, quas judices primi processus, in ejus exordio, in loco originis Johanne antedicte et alibi factas, eorum auctoritate, pretendunt, et quas, ut dicunt, ex deliberatione consiliariorum ad processum evocatorum, se sub certis articulis renovasse preten-|-dunt, ac post confessionem et renovationem earum, easdem informationes se vidisse ac notariis processus et consiliariis ostendisse, in eodem processu multipliciter recitant, affirmant et asserunt.

Et interrogato, post dicti primi receptionem processus ac ejus, in presentia nostra et eorum de quorum manibus dictum processum dicti domini delegati receperant, visitationem, venerabili viro, magistro Guillelmo Manchon, principali ejusdem processus notario, et qui ipsum processum in singulis foliis subscripsit, ac pro magna parte originaliter scripsit, interrogatisque659 etiam aliis duobus ejusdem processus notariis, ac officiariis pluribus et consiliariis qui in dicto processu fuerant660 assistentes ; quia nichil de dictis informationibus prefati domini delegati reperire potuerunt, affirmantibus notariis et consiliariis predictis se nunquam aliquas informationes vidisse vel audivisse, durante predicti processus agitatione, 246L 51. Q² 379-380licet hoc in processu, ex ordinatione et injunctione judicum dicti primi processus, sit descriptum et expressum ; quam descriptionem et expressionem prefati domini delegati plurimum adnotantes661, et per ipsas informationes in hujus agitationibus processus plurimum dirigi confidentes ; instante ad id promotore predicto, ut veritas dicti processus primi appareret, et ipse convenientius pro processu vel contra faceret ; opportunas prefati domini delegati plurimas commissiones dederunt, et plurimas monitiones, in aula publica dormis archiepiscopalis Rothomagensis pro tribunali sedentes, | verbo et in scripto662 fecerunt, ut, si qui de dictis informationibus663 haberent vel de hiis aliquid scirent, infra certum diem afferrent et notificarent ; ipsos specialiter qui sub nomine episcopi Belvacensis ac conventualium de ordine Fratrum Predicatorum conventus Belvacensis, ac inquisitoris, evocati venerant, commonendo. Et quia, nec per interrogationes, nec per monitiones predictas, aliquid potuit in dicti processus principio reperiri, predicti domini delegati, inquestas faciendo super prenotatis partium articulis, testes quam plurimos, et presertim consiliarios, ofiiciarios, et iterum etiam notarios predictos, specialiter interrogaverunt et interrogari fecerunt super informationibus predictis.

Qui omnes sic examinati, dixerunt se nnnquam vidisse et audivisse informationes predictas, nec eas sibi vel aliis ostensas ; et presertim dictus Manchon, deposuit iterum eas nunquam vidisse, et quod, si vidisset vel eas agnovisset consiliariis ostensas, in suo registro posuisset. Similiter et venerabilis vir magister Thomas de Courcellis, sacre theologie professor, unus ex consiliariis quibus ostense dicuntur informationes predicte, in dicti processus exordio nominatus, dicit se nullo modo recordari de dictis informationibus factis vel ostensis ; superaddens in depositione sua,sicut inferiusinter inquestas Parisius factas latius continetur, quemdam venerabilem virum, magistrum Johannem Loyer, ad dictum processum post ejus inchoationem evocatum, [noluisse]664 interesse, 247L 51-51 v°. Q² 380-382ac dixisse processum de jure non procedere, quia informationes | preambule facte non fuerant vel ostense, sicut de jure fuerat faciendum, sicut hec in dictis inquestis in depositione dicti magistri Thome latius continentur. In quibus etiam inquestis, tam per predictos, quam per alios officiarios et consiliarios, nichil potuit reperiri de dictis informationibus confectis, renovatis, communicatis vel ostensis. Solus duntaxat quidam vir honestus Johannes Moreau, mercator, Rothomagi commorans, de Villa en Bassigni, prope locum parochie dicte Johanne, affirmative deponit quod, tempore processus contra dictam Johannam Rothomagi agitati, quidam notabilis homo de partibus Lotaringie venit ad civitatem Rothomagensem et dixit ipsi deponenti se de Lotaringia venisse et quasdam informationes apportasse, ad quas fuerat commissus in facto dicte Johanne, et ad inquirendum de fama ejus in patria Lotaringie ; sed, quia non placuerunt domino episcopo Belvacensi, dicte sunt ei injurie, nec potuit aliquid recipere de suo labore ; super quo dicto deponenti conquestus est, dicens se nullum reperisse in dicta Johanna quin vellet reperisse in propria sorore ; sicut hec et alia continentur in sua depositione inferius descripta, inter inquestas factas in Rothomagensi civitate.

Hec est diligentia per dominos adhibita super informationibus prefatis, de quibus fit mentio in processu. Quam diligentiam ordinaverunt prefati domini delegati hic describi, ordinando etiam novas informationes in loco originis Johanne antedicte fieri, et | de ipsis informationibus dudum factis etiam specialiter inquiri.

Articuli sive clausule dicti processus primi, in quibus fit mentio de prefatis informationibus preambulis, in dicto processu, ut pretenditur factis ; quorum articulorum seu clausarum occasione moti sunt prefati domini delegati tam ad informationes predictas inquirendas, et novas in loco originis faciendas.

Item die sabbati sequente, scilicet decima tertia die januarii, ipse prefatus episcopus convocari fccit in domo habitationis sue, Rothomagi, […]665.

248L 51 v°-52. Q² 382-383. D⁵ 105 Item die lune post Brandones, vicesima nona mensis februarii […]666.

Dicte667 autem inquisitiones diligenter super predictis informationibus facte in loco originis Johanne antedicte et alibi, de quibus, ut predictum est, in dicti primi processus exordio fit mentio, et que dicuntur in eo notariis et consiliariis ostense, quia reperiri nequaquam potuerunt, prefati domini delegati, instante promotore, informationes novas, sub articulis generalibus et interrogatoriis faciendas, ordinaverunt, prout inferius, sub tenore, sequenti describuntur.

FR[Commissio ad inquestam.]

|| Johannes, miseratione divina archiepiscopus et dux Remensis, Guillelmus eadem miseratione Parisiensis episcopus, et frater Johannes Brehalli, sacre theologie professor ordinis Fratrum Predicatorum, in regno Francie heretice pravitatis alter inquisitor, judices delegati seu commissarii, unacum reverendo in Christo patre et domino domino Constanciensi episcopo, nostro in hac parte collega, cum illa clausa : Quatinus vos, vel duo, aut unus vestrum etc., quarumdemque causarum nullitatis quorumdam processuum et sententiarum jampridem contra quamdam Johannam, vulgariter nuncupatam la Pucelle, per deffunctos bone memorie dominos Petrum Cauchon, tunc episcopum Belvacensem et Johannem Magistri, subinquisitorem heretice pravitatis in diocesi Belvacensi, instante quodam magistro Johanne de Estiveto, promotore, per eosdem episcopum et subinquisitorem constituto, factorum et latorum ac expurgationis de falso dicte Johanne imposito, a sanctissimo in Christo patre et domino, domino Calisto, divina Providentia papa tercio, specialiter deputati668, venerabilibus et scientificis viris, dominis et magistris Reginaldo de Chichery, decano ecclesie seu cappelle Beate Marie Vallis Coloris, Tul-|-lensis diocesis, et Watherino Thierici, ecclesie Tullensis canonico, salutem in Domino, et mandatis nostris, ymo verius apostolicis, 249L 52. Q² 383-384. D⁵ 105-106firmiter obedire. Cum ad judicis officium spectet cuncta rimari, et ea plena indagatione discutere, nobis, pro parte venerabilis et discreti viri, magistri Simonis Chapitault, in artibus magistri, et in jure canonico licentiati, promotoris in hac parte a nobis deputati, fuit humiliter supplicatum ut, cum, pro parte nostra et ipsius nostri promotoris instructione, negotiique hujusmodi a nobis commissi celeriori expeditione ac veritatis elucidatione, necessario habeamus quosdam testes in loco originis ipsius Johanne examinare, et super quibusdam articulis seu interrogatoriis nobis, pro parte ipsius promotoris, porrectis, et quos seu || que, cum presentibus litteris, Vobis sub sigillis nostris mittimus interclusa, veritatem inquirere, laboriosumque foret nobis, et partibus onerosum ad partes illas accedere, quatenus sibi litteras commissionis, sub infrascripta forma, concedere dignaremur et vellemus, unde nos, judices et commissarii prefati, hujusmodi nostri promotoris supplicationibus inclinati, desiderantes, quantum possumus, negotia nobis, et presertim a Sancta Sede apostolica commissa, cum qua decet maturitate et providentia pertractare, et veritatem gerendorum cum omni diligentia scrutari, certis nostris arduis negotiis impediti, vobis et vestrum cuilibet in solidum, de quorum fidelitate, industriis et circumspecta scientia non immerito confidimus, in virtute sancte obedientie, committimus et mandamus quatenus omnes et singulos testes de quibus, pro parte ipsius promotoris aut latoris presentium, fueritis requisiti, seu alter | vestrum fuerit requisitus, et quos ipse promotor aut presentium lator, coram vobis aut altero vestrum, loco nostri, ad vos informandum super dictis articulis seu interrogatoriis, ad omnes et singulos terminos sibi per vos aut altero vestrum assignandos, procedere voluerit, citari faciatis, et mandetis peremptorie et personaliter coram vobis ; recipiatisque et jurare faciatis, ad actum deponendi, et ad cautelam, si absolutione indigeant, absolvatis ; necnon, super dictis articulis seu interrogatoriis prefatis diligenter examinetis, et censura ecclesiastica, si opus sit, cogatis et compellatis. Attestationes vero seu depositiones dictorum testium fideliter in scriptis redactis, una cum predictis articulis seu interrogatoriis, quam citius poteritis, et quid inde feceritis nobis, sub sigillis 250L 52-52 v°. Q² 384-385. D⁵ 106-107vestris aut alterius vestrum sigillo interclusas, remittatis et rescribatis, seu alter Vestrum remittat vel rescribat. Quo autem ad premissa omnia et singula, et ea tangentia ac dependentia ex eisdem, ex nostro officio procedentes, vobis et vestrum cuilibet in solidum committimus vires nostras. Datum et actum Rothomagi, sub sigillis nostris, anno Domini M°CCCC°LV°, more gallicano computando, indictione quarta, mensis vero decembris die vicesima, pontificatus ejusdem sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Calixti, divina Providentia pape tertii, anno primo. Presentibus reverendo ac venerabilibus patribus, dominis, episcopo Dimitriensi, Johanne Sancti Audoeni, et Johanne Sancte Katharine abbatibus, testibus ad premissa vocatis et rogatis. Sic Signatum : Ferrebouc. | ||

FR[Articuli pro informationibus.]

Articuli seu interrogatoria pro informationibus faciendis in patria originis defuncte Johannete, vulgariter la Pucelle appellate :

I. Primo, de loco originis et parochia.

II. Item, qui fuerunt ejus parentes, et cujus status. Si erant boni catholici et bone fame.

III. Item qui fuerunt ejus patrini et matrine.

IV. Item, si in primitiva etate fuerit in fide et moribus669 convenienter imbuta, presertim quantum requint talis etas et conditio persone.

V. Item, de conversatione ejus in adolescentia, a septennio usque ad egressum illius a domo paterna.

VI. Item, si frequentaret ecclesiam locaque sacra, et sepe libenter.

VII. Item, quo exercitio se occupabat seu vacabat, predicto tempore juventutis.

VIII. Item, si eodem tempore libenter et sepe confiteretur.

IX. Item, quid habet fama communis de illa arbore que dicitur dominarum ; utrum consueverint ibidem choree puellarum fieri ; et similiter de illo fonte qui est juxta arborem 251L 52 v°. Q² 385-387. D⁵ 107-108predictam ; si etiam Johanna ibidem cum aliis puellis frequentaret, et propter quam causam seu occasionem illuc ibat.

X. Item, inquiratur de modo recessus a patria, et progressas per viam.

XL Item, si in dicta patria originis facte fuerant alique informationes, auctoritate judicum, tempore quo fuit captivata ante villam Compendii, et detenta ab Anglicis. |

XII. Item, si, quando Johanna semel fugit de loco originis apud Novum Castrum, propter armatos, fuerit semper in comitiva patris et matris. Datum et actum Rothomagi, anno Domini M°CCCC°L°V°, die vicesima mensis decembris.

Sic signatum : Comitis, et Ferrebouc.

FR[Attestationes testium.]

Tenor autem dictarum inquestarum seu testium attestationum vel depositionum sequitur, et est talis :

Sequuntur attestationes et dicta testium, nomine et pro parte venerabilis et discreti viri, magistri Simonis Chappitault, in artibus magistri || et in jure canonico licentiati, a reverendissimis in Christo patribus et dominis, Johanne, miscratione divina archiepiscopo et duce Remensi, Guillermo, eadem miseratione Parisiensi episcopo, et fratre Johanne Brehalli, sacre theologie professore, ordinis Fratrum Predicatorum, in regno Francie heretice pravitatis altero inquisitore, judicibus seu commissariis, una cum reverendo patre, domino Constantiensi episcopo, eorum collega, cum illa clausa Quatenus vos, vel duo, aut unus vestrum, etc. a Sancta Sede apostolica specialiter deputatis et commissis, super facto et causa defuncte Johannete670, vulgariter nuncupate la Pucelle, promotoris deputati et commissi, coram nobis, Reginaldo Chichery, decano ecclesie seu cappelle beate Marie Vallis Coloris, Tullensis diocesis, et Walterino Thierrici, ecclesie Tullensis canonico, commissariis subdelegatis et commissis virtute litterarum commissionis, a dictis reverendissimis dominis commissariis principalibus emanate nobisque in hac parte directe, ad examinandum testes super articulis | et interrogatoriis eisdem litteris in 252L 52 v°. Q² 387-388. D⁵ 108-109fixis, ac ad requestam honorabilis viri Johannis, dicti Dalie, prepositi laici de Vallis Colore, Tullensis diocesis, latoris dictarum litterarum commissionis ; productorum, receptorum, juratorum in presentia discretorum virorum, dominorum Petri de Maxeyo supra Vausiam, et Johannis le Fumeux, de Ugneyo, Tullensis diocesis, ecclesiarum parochialium rectorum et curatorum, ac per nos, discretumque virum Dominicum Dominici, Tullensem clericum, notarium publicum apostolica et imperiali auctoritatibus, et curiarum ecclesiasticarum Tullensium juratum, coram eisdem dominis ibidem presentibus, ad hoc a nobis et per nos deputatum, examinatorum ; anno, diebus, modo et forma sequentibus.

FRJohannes Morelli.

Et primo, Johannes Morelli, de Greu, prope villam de Dompno Remigio, laborator, etatis LXX annorum vel circa, primus testis in hac causa inquisitionis, super facto ipsius Johannete, vulgariter la Pucelle appellate, coram nobis productus, juratus et receptus in dicta villa de Dompno Remigio, ac in presentia predictorum dominorum Petri et Johannis predictorum671, per nos dictumque Dominicum672 examinatus, anno Domini M°CCCC°L°V°, die mercurii vicesima octava mensis januarii ; requisitus, per suum juramentum, quid sciat de materia super qua in testera producitur, videlicet || de | contentis in interrogatoriis, sive articulis datis pro informatione facienda de facto ipsius Johannete la Pucelle, suo autem juramento, per eum ad sancta Dei evangelia prestito, ad ejus memoriam reducto, et sibi exposito qualiter falsidicus testis falsum testimonium perhibens multa mala simul et semel committit : nam Creatorem suum contemnit ; secundo judicem fallit ; tertio proximum suum ledit, et finaliter edificat ad gehennam, et sic perpetuo redditur infamis ;

Super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super 253L 52 v°-53. Q² 388-389. D⁵ 109-110II° et III° sequentibus articulis, requisitus dicit, per dictum suum juramentum, quod dicta Johanneta de qua agitur fuit oriunda de Dompno Remigio predicto, et fuit baptizata in ecclesia parochiali Sancti Remigii ejusdem loci. Et vocabatur ejus pater Jacobus d’Arc, et ejus mater Ysabelleta, laboratores de dicto Dompno Remigio, insimul, dum vivebant, commorantes ; qui, prout vidit et scivit, erant boni et fideles catholici, bonique laboratores, et bone fame, et conversationis honeste, ut laboratores, quia pluries cum eis conversatus est. Dixit etiam idem testis loquens, quod ipse fuit unus ex dicte Johanne patrinis ; et fuerunt ejus matrine uxor Stephani Rotarii, et Beatrix, relicta Tiescelini, in dicta villa de | Dompno Remigio commorantes, ac Johanneta, relicta Thiescelini de Vitello673, in villa de Novo Castro commorans.

Super IV° eorumdem articulorum, incipiente Item si in primitiva, etc. requisitus, per suum juramentum dixit quod ipsa Johanneta in sui prima etate, ut sibi videtur, fuit et erat bene et decenter in fide et bonis moribus imbuta, et erat talis quod quasi omnes ejusdem ville de Dompno Remigio eam diligebant ; sciebat enim ipsa Johanneta suam credentiam, Paternoster, Ave Maria, sicut similes juvencule sciunt.

Super V° sequente articulo, incipiente Item quod de conversatione ejus, etc. requisitus, dixit quod ipsa Johanneta erat honesta in conversatione, ut talis et similis filia est, quia sui parentes non erant multum divites ; ibatque, in ejus juventute usque ad recessum domus patris sui, ad aratrum et aliquotiens animalia custodiebat in campis ; opera mulierum faciebat, nendo et cetera omnia faciendo.

Super VI° sequente articulo, incipiente Item si frequentaret, etc. requisitus, dixit per dictum suum juramentum, quod, prout vidit, ipsa Johanneta libenter et sepe ibat ad ecclesiam itaque ab aliis juvenculis aliquotiens deridebatur ; etiam aliquotiens ipsa ibat ad ecclesiam674 sive heremum Beate Marie de Bermont, juxta dictam || villam de Dompno 254L 53. Q² 389-391. D⁵ 110Remigio, dum sui parentes credebant ipsam fore in | campis, ad aratrum aut alias. Dixit etiam quod, quando ipsa audiebat pulsare missam et esset in campis, veniebat ad villam et ecclesiam ad audiendum missam, prout idem testis asseruit se vidisse.

Super VII° sequente articule, incipiente Item quo exercitio, etc. requisitus, dixit quod ipsa Johanneta nebat, et ibat ad aratrum, ac animalia custodiebat, ut jam deposuit in quinto articulo.

Super VIII° sequente articulo, incipiente Item, si eodem tempore, etc. requisitus, dixit quod vidit eamdem Johannetam confiteri tempore paschali et in aliis festivis solemnitatibus, vidit ipsam confiteri domino Guillelmo Fronte, ejusdem ecclesie parochialis Beati Remigii de Dompno Remigio tunc curato.

Super IX° eorumdem articulorum sive interrogatorium, incipiente Item quid habet fama communis675, etc. requisitus, dixit per suum juramentum quod, de arbore que dicitur dominarum, audivit alias dici quod mulieres et persone fatales, que vocabantur fées, ibant antiquitus choreatum sub illa arbore ; sed, ut dicitur, postquam evangelium beati Johannis legitur et dicitur, amplius non vadunt. Dixit etiam quod, modernis temporibus, in dominica qua cantatur in sancta Dei eccle-|-sia in introitu misse Letare Jherusalem, in istis partibus vulgariter dicta des Fontaines, puelle et juvenes de Dompno Remigio vadunt subtus illam arborem, et aliquotiens tempore veris et estatis, diebus festivis, ad choreandum ; et aliquando ibidem comedunt ; et redeundo veniunt supra Fontem ad Rannos, spatiando et cantando, et de aqua illius fontis bibunt, et circumcirca ludendo flores colligunt. Dixit etiam quod ipsa Johanna la Pucelle cum aliis puellis dictis temporibus aliquotiens ibat, et sicut cetere faciebat ; nec unquam audivit dici quod Johanneta articulata, sola, nec propter aliam causam, iret ad arborem nec ad fontem, que fons est propinquior villa quam sit arbor, nisi ad spatiandum et jocandum, sicut et alie juvencule. Nec alias deposuit.

255L 53-53 v°. Q² 391-393. D⁵ 110-111Super X° sequente articulo, incipiente Item requiratur, etc. requisitus, dixit quod, quando dicta Johanneta recessit a domo sui patris, ipsa ivit bina aut trina vice ad Vallis Colorem locutum baillivo ; et audivit dici quod dominus Karolus, tunc dux Lotharingie, voluit eam videre, et tradidit sibi unum equum, ut dicebatur, pili nigri. Nec alias sciret deponere de contentis in eodem || articulo, nisi quod, tempore julii, ipse testis loquens fuit Cathelaunis, dum dicebatur quod rex ibat Remis ad consecrandum ipsum, ibidemque reperiit dictam Johannam, que dedit sibi unam vestem rubeam quam habebat ipsa indutam. |

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta, etc. requisitus, dixit se de contentis in eodem nichil scire.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisitus, dixit quod, quando ipsa Johanna fuit ad Novum Castrum propter armatos, ipsa fuit semper in comitiva suorum patris et matris, qui in dicto Novo Castro steterunt per quatuor dies, et postea ad dictam villam de Dompno Remigio recesserunt. Et hoc scit idem testis, quia cum aliis dicte ville in Novo Castro fuit, ac dictam Johannetam, suosque patrem et matrem tunc vidit.

Plura nescit. Citatus venit ; nec amore, nec odio, prece, pretio, favore vel timore hoc deposuit. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRD. Dominicus Jacobi.

Discretus vir, dominus Dominicus Jacobi, curatus ecclesie parochialis de Monasterio supra Sallissas, Tullensis diocesis, presbyter, etatis XXXV annorum vel circa, secundus testis in hac causa hujusmodi inquisitionis productus, juratus et examinatus in dicto Dompno Remigio, anno predicto, die jovis, vicesima | nona ejusdem mensis januarii, requisitus per suum juramentum […]676.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° sequente, requisitus, dixit per suum juramentum 256L 53 v°. Q² 393-394. D⁵ 111-112quod ipsa Johanneta fuit oriunda de dicto Dompno Remigio, et, ut credit, baptizata in ecclesia Saucti Remigii ejusdem ville ; et fuerunt ejus progenitores Jacobus d’Arc et Ysabelleta, conjuges, qui erant boni catholici, et bone fame ; et tales semper reputari audivit.

Super III° sequente articulo, incipiente Item qui fuerunt, etc., requisitus, dixit quod nesciret deponere nisi per auditum, quia dicta Johanna erat antiquior ipso.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item, si in primitiva, etc., etiam super V° et VI° sequentibus articulis677, || dixit quod cognovit et vidit ipsam Johannetam, a tribus vel quatuor annis ante recessum domus patris et matris suorum ; et erat ipsa Johanneta bonis moribus imbuta, et honeste conversationis, ibatque frequenter ad ecclesiam, et aliquotiens dum pulsabantur completorie in ecclesia dicte ville, et stabat genibus flexis ; et, ut sibi videbatur, devote suas orationes dicebat.

Super VII° sequente articulo incipiente Item quo exercitio, etc., etiam super VIII° sequente articulo, requisitus, dixit per suum juramentum, quod dicta Johanneta aliquotiens nebat, ibat ad aratrum, aut animalia custodiebat ; creditque quod confitebatur, et, | ut sibi videtur, erat bona et prudens filia. Nec aliud scit de contentis in eisdem articulis.

Super IX° sequente articulo sive interrogatorio678, incipiente Item quid habet, etc. requisitus, dixit per suum juramentum, quod arbor articulata Vocatur communiter l’abre679 dominarum, et puelle ac infantes et juvenes dicte ville de Dompno Remigio, annis singulis, in dominico Letare Jherusalem, vulgariter des Fontaines, etiam tempore veris, vadunt ad illam arborem ad choreandum, et portant secum panem, et redeundo Veniunt supra Fontem Rannorum, comedunt eorum panem et bibunt de illa aqua ; et hoc faciunt ad spatiandum, ut dicit idem testis. Dixit etiam quod vidit ipsam Johannam aggredi et ire cum dictis puellis, et faciebat sicut alie faciebant. Dixit etiam quod illa arbor est mire et mirabilis speciei, et est causa, ut credit, propter quam 257L 53 v°-54. Q² 394-395. D⁵ 112-113puelle et pueri libenter vadunt choreatum subtus illam. Nec aliud scit.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit se nichil scire, nisi ex auditu.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta, etc. requisitus, dixit se nichil aliud scire nisi quod alias audivit dici quod nonnulli Fratres Minores fuerunt presenti in patria, ad faciendam informationem ; sed nescit si fecerint.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item, si quando, etc. requisitus, dixit quod omnes habitatores dicte ville de Dompno Remigio fugerunt propter armatos, et iverunt ad Novum Castrum, inter quos ipsa | Johanneta, cum patre et matre suis, et in eorum comitiva semper, ut sibi videtur, ivit, et ab eodem Novo Castro cum eisdem patre et matre suis recessit.

Plura nescit. Citatus venit ; nec amore, nec odio, prece, precio vel favore hoc deposuit680. Et sibi injunctum fuit. ||

FRBeatrix relicta Estellini.

Beatrix, relicta Estellini, laboratoris dicte ville de Dompno Remigio, etatis LXXX annorum vel circa, tertia testis in hac inquisitionis681 causa producta, jurata et examinata in dicto Dompno Remigio, anno et die jovis predictis, requisita per suum juramentum […]682.

Videlicet super I° articulo sive interrogatorio, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° et III° sequentibus articulis, requisita, dixit per suum juramentum quod dicta Johanneta fuit oriunda de dicta villa de Dompno Remigio, ex Jacobo d’Arc et Ysabelleta, conjugibus, laboratoribus, veris et bonis catholicis, probis et valentibus, secundum eorum facultates, sed non multum divites ; fuitque ipsa Johanneta baptizata in fonte ecclesie Beati Remigii ejusdem ville, et fuerunt ejus patrini Johannes Morelli de Greu, ac Johannes le Langart, et Johannes Rainguesson quondam ; et ejus matrine Johanneta, relicta Thiescelini Clerici, Johanneta, 258L 54. Q² 395-397. D⁵ 113-114uxor Thevenini Rotarii, dicte [ville] ; ac ipsa testis deponens.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° articulis sequentibus sibi diligenter expositis, requisita, dixit per suum juramentum quod ipsa Johanneta erat bene et sufficienter in fide catholica instructa, ut similes filie ejus etatis ; et ab ejus infantia seu adoles-|-centia usque ad recessum illius a domo paterna, bonis moribus imbuta, casta filia, bone conversationis, ecclesias et loca683 sacra devote frequenter conversans ; ita quod, quando villa de dicto Dompno Remigio fuit combusta, ipsa Johanneta diebus festivis semper ibat auditum missam ad villam de Greu, et libenter confitebatur, diebus congruis, et presertim die festi sanctissimi Pasche sive Resurrectionis Domini nostri Jhesu Christi ; et, ut sibi visum fuit, non erat melior in duabus villis. Ipsa occupabat se diversis negotiis in domo paterna, quia aliquotiens nebat canapum [et] lanam, ibat ad aratrum, ad messes, dum tempus occurrebat, et aliquotiens, secundum turnmn patris, animalia et pecus dicte ville custodiebat. Nec aliud sciret deponere.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet, etc. requisita, dixit quod illa arbor vocatur l’arbre684 dominarum ; et ipsa testis alias fuit, cum dominabus et dominis temporalibus dicte ville, subtus illam arborem ad spatiandum, propter pulchritudinem arboris. Dixit etiam quod illa arbor est juxta magnum iter per quod itur ad Novum Castrum ; et alias audivit dicere685 quod antiquitus domine fatales, gallice fées, subtus eamdem arborem ibant ; sed propter eorum peccata, ut dixit, nunc non vadunt. Dixit insuper quod puelle et juvenes dicte ville de Dompno Remigio, annis singulis, in dominico Letare || Jherusalem, que dicitur des Fontaines, ac tempore veris, inter quas dicta Johanneta ibat, vadunt ad illam arborem, et subtus eamdem cantant et choreas faciunt, comedunt ibidem, et redeundo veniunt ad Fontem ad Rannos, et de aqua ejusdem fontis bibunt. Et dixit | quod, quando curatus, in vigilia Ascensionis, 259L 54. Q² 397-398. D⁵ 114portat cruces per campos, ipse vadit subtus illam arborem et ibidem cantat evangelium, et etiam vadit ad Fontem Rannorum et alios fontes ad cantandum evangelium, prout vidit. Nec aliud scit.

Super X° sequente articulo, incipiente : Item inquiratur, etc. requisita, dixit quod ipsa Johanneta ivit ad Vallis Colorem, dum recessit de domo patris ; nec alias sciret deponere.

Super XI° sequente, incipiente Item si in dicta, etc. requisita, dixit quod audivit dici quod fuerunt Fratres Minores in dicta villa, ad faciendum informationes, ut dicebatur ; nec aliud scit, quia nichil sibi petitum fuit.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisita, dixit quod, quando ipsa Johanna fuit ad Novum Castrum, omnes habitatores dicte ville ibidem fugerant ; et, prout vidit, ipsa Johanneta ibidem stando, et ab eodem recedendo, semper fuit in comitiva suorum patris et matris, nec unquam alicui nisi patri, usque ad recessum ejus ad Franciam, servivit.

Plura nescit. Citata venit ; nec amore, favore prece, precio hoc deposuit686. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRJohanneta uxor Thouvenini.

Johanneta, uxor Thouvenini687 Rotarii, dicte ville de Dompno Remigio, etatis LXX annorum vel circa, quarta testis in hac inquisitionis causa producta, jurata et examinata in dicta villa, anno et die jovis predictis, requisita per suum juramentum […]688. |

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum in hujusmodi inquisitionis causa exhibitorum, articulo incipiente, Primo de loco originis, etc., etiam super II° et III° sequentibus689 articulis, requisita, dixit per suum juramentum se scire quod sequitur : videlicet, quod ipsa Johanneta articulata fuit oriunda de dicto Dompno Remigio, et fuerunt ejus progenitores Jacobus d’Arc et Ysabelleta, conjuges, 260L 54. Q² 397-398. D⁵ 114boni catholici, bone fame, probi viri et secundum eorum facultates, ut honesti laboratores ; fuitque ipsa Johanneta baptizata in fonte ville ejusdem, et fuerunt ejus patrini Johannes Barre, de Novo Castro, et || Johannes Morelli, de Greu ; et ejus matrine Johanneta, relicta Thiesselini, et ipsa testis que loquitur.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° articulis sequentibus, sibi expositis, requisita, dixit quod ipsa Johanneta, prout vidit, erat bona et simplex filia, Deum timens, in fide sufficienter, ut talis et similis, instructa, bone, simplicis ac dulcis conversationis ; et amore Dei sepe elecmosinas dabat, sepe ad ecclesiam devote ibat ; confitebatur, ut credit, quia bona erat ; in domo patris nebat canapum, lanam, et aliquotiens cum patre ad aratrum ibat, et, ad turnum, animalia pro patre suo custodiebat.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet, etc. requisita, dixit quod illa arbor vocatur l’abre690 dominarum ; et audivit dici quod domine dicte ville de Dompno Remigio antiquitus ibant ad spatiandum subtus illam arborem ; et, ut sibi videtur, domina Katharina de Rupe, uxor Johannis de Bourlemont691, | domina dicte ville, cum suis domicellis ibat ad spatiandum subtus illam arborem. Dixit etiam quod puelle et juvenes pueri dicte ville de Dompno Remigio, tempore veris ac in jam dicto dominico des Fontaines, vadunt subtus illam arborem, ibidem cantant, choreas faciunt, habent panem et comedunt, et ad Fontem ad Rannos692 veniunt, et de aqua ejus bibunt. Dixit quod Johanneta articulata tunc cum eisdem puellis ibat ad spatiandum ; nec unquam vidit, nec dici audivit quod ipsa Johanneta fuerit aliter subtus illam arborem. Nec aliud scit.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur de modo recessus, etc. requisita, dixit se nichil scire, nisi quod audivit dici quod unus ex avunculis suis eamdem Johannam duxit ad Vallis Colorem.

261L 54 v°. Q² 399-400. D⁵ 115-116Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta, etc. requisita, dixit se nichil scire.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisita, dixit quod ipsa Johanneta fuit, ut vidit, semper in comitiva patris, in Novo Castro. Nec alias deposuit.

Plura nescit. Citata Venit, nec amore, nec odio, prece, pretio, timore vel favore deposuit693. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRJohannes Moen.

Johannes, dictus Moen, de Dompno Remigio, in villa de Courxeio Tullensis diocesis commorans, rotarius, etatis LVI annorum vel circa, quintus testis in hac inquisitionis causa productus, juratus || et examinatus in dicto Dompno Remigio, anno et die | jovis predictis, requisitus per suum juramentum […]694.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° sequente articulo, requisitus, dixit per suum juramentum quod dicta Johanneta, dicta la Pucelle, fuit oriunda, in dicta villa de Dompno Remigio, ex Jacoho d’Arc et Ysabelleta, conjugibus, ac fuit baptizata in fonte ecclesie Beati Remigii ejusdem ville. Dixit etiam quod pater et mater ipsius erant boni catholici, bone fame et status honesti, ut laboratores ; et hoc scit, quia tunc695 ipse testis qui loquitur, erat vicinus ejus.

Super III° sequente articulo, incipiente Item qui fuerunt, etc. requisitus, dixit quod nesciret deponere, quia non recordatur.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate696, etc. et etiam super V°, VI°, VII° et VIII° articulis, requisitus, dixit quod ipsa Johanneta, prout vidit, a juventute et infantia sua usque ad recessum a domo paterna, fuit et erat bona et casta filia, Deum timens, ibatque libenter ad ecclesiam, libenter operabatur, nebat, utilia domus patris 262L 54 v°-55. Q² 400-401. D⁵ 116-117sui agebat, aliquotiens animalia custodiebat. Et credit quod, dum habuit intellectum, multotiens in anno confitebatur. Nec aliud scit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, dixit quod arbor articulata est subtus nemus, juxta magnum iter per quod itur ad Novum Castrum ; et pueri et puelle dicte ville, annis singulis, communiter in dicto dominico des Fontaines, solent ire ad spatiandum subtus illam arborem, et ibidem comedunt jocose, et vadunt ad | fontes juxta illam arborem ad bibendum697. Nec aliud scit de contentis in eodem articulo.

Super X°, XI° et XII° sequentibus articulis sibi expositis, requisitus, dixit se nichil scire.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece, favore, timore vel rancore hoc deposuit698. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRD. Stephanus de Syona.

Venerabilis699 vir dominus Stephanus de Syona, curatus ecclesie parochialis de Roucesseyo700 ante Novum Castrum ac decanus christianitatis, presbyter de dicto Novo Castro, etatis LIV annorum, vel circa, sextus testis in hac inquisitionis causa productus ; juratus et examinatus in dicto Dompno Remigio, anno et die jovis predictis ; requisitus per suum juramentum […]701.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, || incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° articulo sequente, requisitus, dixit quod Johanneta articulata oriunda fuit de dicto Dompno Remigio, ex Jacobo d’Arc, patre ejus ; nomen matris ignorat ; attamen pater et mater ejus erant veri catholici, bone fame, et tales reputari audivit et vidit, quamvis essent pauperes. Nec aliud deposuit.

263L 55. Q² 401-403. D⁵ 117Super III° sequente articulo, incipiente Item qui fuerunt, etc. requisitus, dixit se nichil scire.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si | in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII°, VIII° et IX° sequentibus articulis sibi perlectis, requisitus, dixit quod alias pluries audivit dici domino Guillelmo Fronte, ejusdem ville de Dompno Remigio, dum vivebat, curato, quod ipsa Johanneta dicta la Pucelle, erat bona et simplex filia, devota, bene morigenata, Deum timens, ita quod non erat sibi similis in dicta villa ; sepe confitebatur sibi sua peccata ; dicebat etiam quod, si dicta Johanna habuisset pecunias sibi, suo curato dedisset ad missas celebrandum. Dixit etiam quod idem curatus dicebat quod quotidie, dum celebrabat, erat in missa. Nec aliud scit de contentis in dictis articulis, nisi per auditum.

Super X° et XI° sequentibus articulis, eidem testi perlectis, requisitus, dixit se nichil scire.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisitus, dixit quod audivit dici a pluribus quod ipsa Johanneta fuit in Novo Castro, in domo cujusdam mulieris honeste, vocate La Rousse, propter armatos ; et erat semper in comitiva patris, et aliorum de dicta villa qui ibidem etiam fugerant. Nec aliud scit.

Plura nescit. Citatus venit ; nec amore, nec odio, prece, precio vel favore aut timore hoc deposuit. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRJohanneta relicta Thiesselini.

Johanneta, relicta Thiesselini de Vitello, clerici | in dicto Dompno Remigio, dum vivebat, commorantis in Novo Castro, etatis LX annorum vel circa, septima testis in hac inquisitionis causa producta, jurata et examinata in dicto Dompno Remigio anno et die jovis predictis, requisita per suum juramentum […]702 ; et veniendo ad materiam articulorum sive interrogatoriorum in hujus modi negotio datorum,

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., 264L 55-55 v°. Q² 403-404. D⁵ 117-118etiam super II° et III° articulis sequentibus sibi expositis, requisita, dixit per suum juramentum quod Johanneta, dicta la Pucelle, fuit oriunda de dicto Dompno Remigio, ex Jacobo d’Arc et Ysabelleta, conjugibus probis, catholicis, bone fame, qui se rege-||-bant ut laboratores, honeste secundum eorum paupertatem, quia non erant multum divites. Dixit etiam quod baptizata fuit in fonte parochialis ecclesie Beati Remigii, ejusdem ville, et quod ipsa testis que loquitur fuit matrina ejusdem Johanne, et habebat nomen suum. Erat etiam sua matrina Johanna, uxor Thovenini703 Rotarii704, dicte ville. Nec aliud scit.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis requisita, dixit per dictum suum juramentum quod Johanneta articulata, prout vidit, in sua prima etate, et tamen705 quamdiu ipsa fuit in dicto Dompno Remigio, erat bona filia | vivens probe et sancte, ut prudens filia ; ibat libenter ad ecclesiam, Deum timebat. Aliquotiens [ibat] ad ecclesiam Nostre Domine de Bermont cum aliquibus puellis, ad orandum sanctam Mariam ; et ipsa testis alias cum eadem fuit. Dixit etiam quod libenter se negotiis immiscebat706, nendo, necessaria domus faciendo ; et sepe, dum casus occurrebat, ad turnum pro patre animalia custodiebat. Dixit etiam quod sepe confitebatur, quia eam pluries confiteri vidit domino Guillelmo Fronte, ipsius parochialis ecclesie tunc curato. Dixit insuper707 quod ipsa Johanna non jurabat, nisi Sine defectu, nec erat choreatrix ; sed aliquando, dum alie puelle cantabant aut choreabant, ipsa ibat ad ecclesiam.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet, etc. requisita, dixit per suum juramentum quod arbor articulata vocatur l’abre dominarum, quia dicitur quod antiquitus quidam dominus, nuncupatus dominus Petrus Gravier708, miles, dominus de Bolemonte709, cum aliqua domina 265L 55 v°. Q² 404-405. D⁵ 118-119que Fée vocabatur, subtus illam arborem se visitabant et insimul loquebantur. Et dixit quod hec in uno romano legi audivit. Dixit etiam quod domini et domine dicte ville de Dompno Remigio, ut puta domina Beatrix, uxor domini Petri de Bolemont, cum suis domicellis, et ipse dominus Petrus, aliquando ibant, ut dicebatur, spatiandum710 ad dictam arborem. Dixit adhuc711 quod puelle et juvenes pueri dicte ville annis singulis vadunt, in die dominico Letare dicto des Fontaines, ad spatiandum, et ibidem comedunt et choreant, et vadunt bibitum ad Fontem Rannorum ; sed non recordatur si dicta Johanna la Pucelle | subtus illam arborem unquam fuerit ; nec audivit dici quod unquam dicta Johanneta fuerit propter illam arborem diffamata. Nec alias deposuit.

Super X° sequenti articulo, incipiente Item inquiratur, etc., etiam super XI° sequenti articulo, dixit se nichil scire. ||

Super XII° sequenti articulo712, incipiente Item si quando, etc. dixit se nichil scire nisi ex auditu.

Plura nescit, citata venit, nec amore […]. Et fuit sibi injunctum.

FRLudovicus de Martigneio.

Nobilis vir Ludovicus de Martigneyo, scutifer, etatis LVI annorum vel circa, octavus testis in hac inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in dicto Dompno Remigio, anno et die jovis [predictis]713, requisitus per suum juramentum […]714.

Et primo, super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° requisitus, dixit per suum juramentum quod Johanna la Pucelle fuit oriunda de dicto Dompno Remigio, et fuit ejus pater Jacobus d’Arc. Matrem habebat ; tamen de 266L 55 v°. Q² 405-407. D⁵ 119-120nomine ejus nesciret deponere. Dixit quod pater et mater ejus erant boni715 catholici, prout vidit, nec unquam contrarium dici audivit. Nec aliud scit.

Super III° sequente articulo, incipiente Item qui fuerunt, etc., dixit per suum juramentum se nichil scire. |

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc. et super V°, VI°, VII° et VIII° articulis sibi expositis et perlectis, requisitus dixit se nichil scire, nisi ex auditu ; audivit enim dici quod erat proba, et libenter confitebatur716.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit quod audivit dici [quod], dum voluit ire ad Franciam, ipsa ivit ad dominum ballivum Calvi Montis et postea ad dominum ducem Lotharingie ; et dominus dux dedit sibi unum equum et pecunias ; et postea quidam nuncupati Bertrandus de Poulengio, Johannes de Metis, Johannes de Dieu le Ward, et Coletus de Vienna duxerunt eam versus regem717. Nec aliud scit.

Super XI° et XII° sequentibus articulis sibi diligenter perlectis, dixit se penitus nichil scire.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec timore, pretio vel favore hoc deposuit718. Et fuit sibi injunctum, etc. ||

FRTheveninus Rotarius.

Theveninus Rotarius de Chermiseyo, in dicto Dompno Remigio commorans, etatis LXX annorum vel circa, nonus testis in hujusmodi inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in dicto Dompno Remigio anno et die jovis predictis, requisitus per suum juramentum […]719.

Et primo, super I° articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco origi-|-nis, etc., etiam super720 II° et III° articulis sequentibus requisitus, dixit quod Johanneta la Pucelle fuit oriunda de dicto Dompno Remigio, 267L 55 v°-56. Q² 407-408. D⁵ 120-121et baptizata in fonte ecclesie parochialis Sancti Remigii ejusdem loci, ut dicebatur ; et fuerunt ejus progenitores Jacobus d’Arc et Ysabelleta, conjuges, qui, ut laboratores, probe vivebant ; et Johanna, uxor testis deponentis, erat matrina ejusdem Puelle, et eam721 tenuerat supra fontem antequam desponsaret eam. Nec aliud scit de contentis in dictis articulis.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° requisitus, dixit quod dicta Johanna la Pucelle erat bona filia, libenter ibat ad ecclesiam, Deo famulabatur, in die pascbali libenter confitebatur, et se occupabat ad nendum, necessaria domus faciendum, et aliquotiens, secundum turnum eorum, animalia custodiebat. Et ipsam Johannetam reputabat bonam, prout vidit, nec unquam de ea contrarium dici audivit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet, etc., dixit quod audivit dici quod antiquitus domini et domine ville de Dompno Remigio, ut puta dominus Petrus de Boulemont, ejus uxor, et alii sui servitores et domicelle, ibant ad spatiandum subtus illam arborem ; et adhuc hodiernis temporibus puelle et juvenes ejusdem ville in die dominico des Fontaines ac tempore veris, vadunt subtus illam arborem, portant parvos panes et ibidem spatiant et comedunt, tripudiant et choreant ; et dicta Johanna ibat cum aliis ; nec unquam dici audivit quod dicta Johanna sola, nec propter aliam causam, ad dictam arborem iret, nisi cum dictis puellis. Nec aliud scit. |

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc., item super XI° et XII° sequentibus articulis requisitus, dixit se nichil scire.

Plura nescit. Citatus Venit, nec amore nec odio, timore, favore aut pretio hoc deposuit722. Et fuit sibi injunctum, etc. ||

FRJacquerius de Sancto Amantio.

Jacquerius de Sancto Amantio, laborator, commorans in 268L 56. Q² 408-409. D⁵ 121dicta villa de Dompno Remigio, etatis LX annorum vel circa, decimus testis in hujusmodi causa inquisitionis productus, juratus et examinatus in dicto Dompno Remigio anno et die jovis predictis, requisitus per suum juramentum […]723.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° et III° sequentibus, requisitus, dixit per suum Juramentum quod predicta Johanna724 la Pucelle fuit oriunda de dicto Dompno Remigio, ex Jacobo d’Arc et Ysabelleta, conjugibus, qui erant veri catholici, et bone fame725 laboratores, prout vidit. Audivit autem dici quod ipsa Johanna fuit baptizata in fonte Beati Remigii, ejusdem ville, et fuit ejus patrinus Johannes Morelli de Greu, et ejus matrina Johanneta de Roze726, nec aliud scit.

Super IV° sequente articulo, Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° articulis, requisitus, dixit quod ipsa Johanneta erat bona filia, Deum timens, iens libenter ad ecclesiam ; occu-|-pabat se quotidie ad negotia domus, prout pluries de nocte eam, in domo loquentis, cum quadam sua filia nere vidit, absque eo quod unquam viderit malum ; animalia, dum tempus occurrebat, custodiebat ; libenter in die paschali confitebatur. Nec aliud scit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, dixit quod domini et domine temporales dicte ville communiter ad spatiandum ibidem subtus illam arborem ibant, et adhuc, modernis temporibus, puelle et juvenes dicte ville vadunt subtus illam arborem, tempore veris et estatis, ac in die des Fontaines, et portant panes ad ibidem comedendum et spatiandum. Dixit etiam quod ipsa Johanna la Pucelle in sua juventute, cum puellis, in diebus predictis, ibat ad dictam arborem ad spatiandum. Nec aliud deposuit.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc., etiam super XI° sequente articulo, requisitus, dixit se nichil scire.

269L 56-56 v°. Q² 409-410. D⁵ 121-122Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisitus, dixit quod tunc, propter armatos vidit dictam Johannetam in Novo Castro, que ducebat in campis animalia suorum patris et matris, tunc in dicto loco existentium. Nec aliud scit.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, precio vel favote727. Et fuit sibi injunctum, etc. ||

FRBertrandus Lacloppe.

Bertrandus Lacloppe, dicte ville, receptor tectorum, etatis XC annorum vel circa, undecimus testis in hujusmodi inquisitionis causa productus, ju-|-ratus et examinatus in dicto Dompno Remigio anno et die jovis predictis, requisitus per suum juramentum […]728.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° et III° articulis sequentibus, requisitus, dixit per dictum suum juramentum quod Johanneta la Pucelle fuit filia Jacobi d’Arc, laboratoris, et Ysabellis, conjugum, dicte ville de Dompno Remigio, probarum et catholicarum personarum ; et, ut credit, fuit baptizata in fontibus Beati Remigii ejusdem ville. Dixit quod Beatrix, relicta Estellini, et Johanna, uxor Thevenini Carpentarii, erant ejusdem matrine, prout communiter dicitur. Nec aliud scit.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° articulis sibi expositis, requisitus, dixit per suum juramentum quod dicta Johanna la Pucelle erat bene imbuta, simplex, dulcis, ibat libenter ad ecclesias, et specialiter ad ecclesiam dicte ville, prout vidit ; faciebat opera domus et nebat, sicut et faciunt cetere juvencule, et aliquando cum patre ad aratrum ibat, et aliquando ad turnum patris animalia custodiebat, et, ut dicebant, libenter confitebatur. Nec aliud scit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet 270L 56 v°. Q² 410-412. D⁵ 122-123fama, etc. requisitus, dixit quod arbor que dicitur dominarum est arbor que dicitur fagus ; et est multum corbatus, et vocatur l’arbre729 dominarum ; et antiquitus dicebatur quod (gallice) les fées ibant ; attamen nunquam vidit, nec tempore suo au-|-divit, quod dicte fées subtus illam arborem irent. Dixit etiam quod aliquando puelle et juvenes dicte ville, tempore Veris ac in dominico des Fontaines, inter quas, ut credit, Johanneta erat una, ibant ad dictam arborem et ad fontem juxta arborem, ad spatiandum et choreandum ; ibidemque730 solent comedere. Dixit insuper quod nunquam audivit dici quod dicta Johanna iret sola ad dictam arborem, nisi cum dictis puellis. Nec aliud scit.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit quod quidam homo de Parvo Bureyo venit quesitum, ad dictam villam de Dompno Remigio, dictam Johannetam la Pucelle, || et duxit eam ad Vallis Colorem locutum ballivo ; et audivit dici quod ipse ballivus mandavit eam regi. Nec aliud scit.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc., requisitus per dictum suum juramentum, dixit de contentis in eodem nichil scire.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando Johanna, etc. requisitus, dixit quod, propter armatos tunc, ut dicebatur, venientes in dictam villam, omnes ejusdem ville habitatores iverunt ad Castrum Novum, ac dicta Johanna la Pucelle, cum patre et matre suis, ac in eorum comitiva ivit, et ibidem per spatium quatuor dierum, vel circa, cum eisdem stetit. Nec aliud scit.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece vel favore hoc deposuit. Et fuit sibi injunctum, etc. |

FRPerrinus Drapparius.

Perrinus Drapparius, de dicto Dompno Remigio, etatis LX annorum vel circa, duodecimus testis in hujusmodi inquisitionis causa productus731, juratus et examinatus in dicto 271L 56 v°-57. Q² 412-413. D⁵ 123-124Dompno Remigio anno et die jovis predictis, requisitus per suum juramentum […]732.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., et super II° et III° sequentibus articulis, sibi diligenter expositis, requisitus, dixit per suum juramentum quod Johanna la Pucelle fuit oriunda de Dompno Remigio, ex Jacobo d’Arc et Ysabelleta, conjugibus, laboratoribus probis, et bonis catholicis, et bone fame, prout vidit ; fuitque ipsa Johanna baptizata in parochia dicte ville, et ecclesia Beati Remigii ejusdem, et, ut dicitur, habuit patrinos et matrinas, quos non cognoscit, excepto quod adhuc de piesenti, in dicta villa, sunt due mulieres que dicuntur matrine dicte Puelle, videlicet Johanneta, uxor Thevenini Rotarii, dicte ville733, et Johanneta relicta734 Thiescelini de Vitello, in Novo Castro commorantis. Nec aliud scit.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis, sibi expositis diligenter, requisitus, dixit per suum juramentum quod ipsa Johanneta la Pucelle, tempore sue juventutis et intellectus, usque ad recessum a domo patris, fuit et erat filia bona, casta, simplex, verecunda, non jurans Deum nec ejus sanctos, Deum timens ; frequenter ibat ad ec-|-clesiam, sepe confitebatur ; reddens sue scientie causam, quia ipse || testis tunc temporis erat matricularius dicte ecclesie de Dompno Remigio, et sepe videbat dictam Johannam Venire ad ecclesiam, in missis et completoriis ; et, dum ipse testis non pulsabat completorias, ipsa Johanna eumdem testem causabat et vituperabat, dicendo quod non erat bene factum ; et ipsa Johanna tunc promiserat eidem testi dare lunas735, ad finem ut diligentiam haberet pulsandi completorias. Dixit etiam idem testis quod ipsa Johanna sepe ibat, cum quadam sua sorore et aliis gentibus, ad quamdam ecclesiam et heremum dictam de Bermont, fundatam in honore beate Marie Virginis, faciebat multas eleemosynas ; 272L 57. Q² 413-414. D⁵ 124-125libenter operabatur, nendo et cetera opera necessaria faciendo ; et aliquotiens ibat ad aratrum, et ad turnum animalia custodiebat. Nec aliud scit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, dixit quod arbor articulata vocatur communiter l’arbre736 dominarum ; et vidit unam dominam in dicta villa, que erat uxor domini Petri de Bollemont, et mater ejusdem domini Petri, que aliquando ibant ad dictam arborem ad spatiandum, et secum ducebant domicellas suas, ac nonnullas puellas dicte ville, et portabant panem et vinum cum ovis. Dixit quod, tempore veris ac in die dominico Letare Jherusalem, dicto des Fontaines, puelle et juvenes dicte ville consueverunt ire ad dictam arborem et ad fontes, et portant secum parvos panes, et comedunt | sub illa arbore, et spatiant737 choreando et cantando. Dixit etiam quod ipsa Johanna, tempore sue juventutis, aliquando cum dictis puellis dicte ville, ad spatiandum et choreandum cum eisdem puellis, ad dictam arborem et ad Fontem Rannorum ibat. Nec aliud scit.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit per suum juramentum quod, quando dicta Johanna voluit recedere a domo patris, ipsa cum quodam Durando Laxart, ejus avunculo, ivit ad Vallis Colorem locutum Roberto de Baudricuria, tunc capitaneo de dicto Vallis Colore. Nec aliud scit.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisitus, dixit quod credit quod fuerunt facte informationes ; attamen non est advisatus si viderit fieri, vel non.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisitus, dixit quod, quando gentes dicte ville, propter armatos, fugerunt || ad villam de Novo Castro738, dicta Johanna la Pucelle, cum patre et matre suis, iverunt et duxerunt animalia sua ; et, per très aut quatuor dies post, ipsa cum suo patre rediit ad dictam villam de Dompno Remigio. Nec aliud scit.

273L 57. Q² 414-415. D⁵ 125Plura liescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece, pretio vel favore739. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRGerardus Guillemette.

Gerardus Guillemette de Greu, laborator, etatis XL annorum vel circa, decimus tertius testis in hujusmodi inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in dicto Dompno Remigio coram nobis, in presentia dictorum testium, anno predicto, et die ve-|-neris penultima mensis januarii, requisitus per suum juramentum […]740.

Igitur super articulis seu interrogatoriis in hujusmodi causa exhibitis veniendo, videlicet super I° articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° et III° sequentibus articulis sibi expositis, requisitus, dixit per suum juramentum quod dicta Johanna la Pucelle fuit ex Jacobo d’Arc et Ysabelleta, conjugibus, laboratoribus dicte ville, veris catholicis, bone fame, boni nominis, absque diffamatione, ut laboratores, procreata ; et, ut credit, fuit baptizata in parochia dicte ville de Dompno Remigio, in ecclesia Beati Remigii ; et, ut dicitur, habuit bonos patrinos et matrinas. Cognoscit Johannem Morelli, suum patrinum, et Johannetam Roze, ac Johannetam, relictam Thiescelini, suas, ut asseritur, matrinas. Nec aliud scit.

Super IV° sequente articulo sive interrogatorio, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis requisitus, dixit quod vidit dictam Johannetam, ac a tempore sue notitie bene eam agnovit ; que erat bona, honesta et simplex filia, conversans cum bonis puellis et mulieribus dicte ville, ac ibat libenter et sepe ad ecclesiam, libenter et devote confitebatur prout vidit, et, ut credit, non erat melior ipsa in dicta villa. Libenter operabatur, nendo, necessaria domus faciendo et utilia suorum patris et matris preparando ; et aliquotiens ibat ad aratrum, secundum voluntatem patris. Nec alias sciret deponere.

274L 57-57 v°. Q² 415-417. D⁵ 125-126Super IX° sequente articulo, incipiente Item quod | habet, etc. requisitus, dixit quod audivit semper vocare illam arborem l’abre741 dominarum ; et antiquitus domine temporales dicte ville de Dompno Remigio solebant ire cum suis domicellis et ancillis subtus illam arborem ad spatiandum. Dixit quod aliquando puelle et juvenes pueri dicte ville de Dompno Remigio in dominico Letare Jherusalem, dicto des Fontaines, vadunt ad faciendum suos fontes et || spatiandum ad illam arborem ; portant panera, et ibidem comedunt ; et postea rediunt742 ad Fontem Rannorum, et de aqua ejusdem bibunt. Dixit etiam quod vidit dictam Johannetam semel in dicto dominico cum dictis puellis, nec unquam ipsam ulterius vidit. Et dixit quod puelle et pueri ville de Greu vadunt factum suos fontes ad ecclesiam Beate Marie de Bermont. Nec aliud deposuit743.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit quod, dum ipsa Johanneta recessit a domo patris, vidit ipsam Johannam transite ante domum patris sui cum quodam avunculo suo, nuncupato Durando Laxart, et tunc ipsa Johanneta dixit suo patri : Ad Deum ! ego vado ad Vallis Colorem. Et audivit dici postea quod ipsa Johanneta ibat ad Franciam. Nec aliud scit.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisitus, dixit se nichil scire.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando744, etc. requisitus, dixit per suum juramentum quod ipse testis qui loquitur fuit in Novo Castro cum dicta Johanna, patre et matre suis, viditque dictam Johannam semper cum patre et matre, excepto quod, per tres aut quatuor dies, ipsa Johanneta, in presentia patris et matris, adjuvabat hospitissam ubi erant lo-|-cati, videlicet la Rousse, dicte ville honestam mulierem ; sed bene scit quod ipsi non steterunt in dicto Novo Castro, nisi per quatuor aut quinque dies, donec armati fuerunt transacti ; et tunc ipsa Johanna745 rediit cum patre et matre suis, ad dictam villam de Dompno Remigio.

275L 57 v°. Q² 417-418. D⁵ 126-127Plura nescit. Citatus venit, nec amore prece, precio, odio, timore vel favore hoc deposuit746. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRHauvieta uxor Gerardi.

Hauvieta, uxor Gerardi de Syona, laboratoris in dicto Dompno Remigio commorantis, etatis XLV aunorum vel circa, decima quarta testis in. hac inquisitionis causa, in dicto Dompno Remigio producta et jurata anno et die jovis vicesima nona mensis januarii predictis, et examinata eodem anno, die veneris, penultima ejusdem mensis, requisita per suum juramentum […]747.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° et III° sequentibus articulis requisita, dixit quod a juventute sua cognovit Johannam dictam la Pucelle, que fuit oriunda de dicto Dompno Remigio, ex Jacobo d’Arc et Ysabelleta, conjugibus, probis laboratoribus et veris catholicis, || bone fame ; et hoc scit quia multotietts cum dicta Johanna stetit et jacuit amorose, in domo patris sui. Non recordatur tamen de patrinis et matrinis, nisi per auditum, quia ipsa Johanna erat antiquior ipsa teste, | prout dicebatur, de tribus aut quatuor annis. Nec aliud scit.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° articulis sequentibus sibi expositis, requisita, per dictum suum juramentum dixit quod ipsa Johanna erat bona, simplex et dulcis filia, ac ibat libenter et sepe ad ecclesiam et loca sacra ; et sepe habebat Verecundiam eo quod gentes dicebant sibi quod nimis devote ibat ad ecclesiam ; audivit enim dici curato, tunc temporis existenti, quod pluries confitebatur. Occupabat se dicta Johanna sicut cetere puelle faciunt ; necessaria domus faciebat ac nebat, et aliquando animalia sui patris, prout vidit, custodiebat. Nec aliud scit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet, etc. requisita, dixit quod arbor illa vocatur l’abre748 dominarum 276L 57 v°-58. Q² 418-419. D⁵ 127-128ab antiquo, et dicebatur antiquitus quod domine que vocantur fées ibant ad illam arborem ; attamen nunquam audivit quod aliquis unquam aliquas viderit. Dixit etiam quod puelle et pueri dicte ville consueveruut ire ad arborem et ad Fontem Rarmorum, in die dominico Letare Jherusalem, dicto des Fontaines, et secum portant panera ; et ipsa testis cura Johanna la Pucelle, que erat socia sua, fuit alias cura aliis juvenculis ad dictam arborem, in dicto dominico des Fontaines ; et ibidem comedebant, spatiabant et jocabant. Dixit etiam quod vidit portare nuces circa illam arborem et ad fontes. Nec alias sciret deponere.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisita, dixit quod nescivit recessum | dicte Johannete ; que testis propter hoc multum flevit, quia eam multum propter suara bonitatem diligebat, et quia749 sua socia erat. Nec aliud scit.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisita, dixit se nichil scire.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando Johanna, etc. requisita750, per dictum suum juramentum dixit quod semper ipsa Johanna fuit in Novo Castro cum patre et matre suis, quia ipsa testis in dicto Novo Castro tunc temporis fuit, et illam semper vidit.

Plura nescit. Citata venit, nec amore, favore, timore, precio vel prece hoc deposuit751. Et fuit sibi injunctum, etc. ||

FRJohannes Waterin.

Johannes Waterin, de Dompno Remigio, in villa de Greu juxta dictam villam dicti Dompni Remigii commorans, laborator, etatis XLV annorum vel circa, quindecimus testis in hac causa productus, juratus et exminatus in dicto Dompno Remigio anno et die Veneris penultima mensis januarii predictis, requisitus per suum juramentum […]752.

Videlicet super primo eorumdem articulorum sive interrogatoriorum 277L 58. Q² 419-421. D⁵ 128articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° et III° sequentibus articulis, requisitus, dixit quod Johanna la Pucelle fuit oriunda de dicto Dompno Remigio et parochia ejusdem loci ; et fuerunt ejus progenitores Jacobus d’Arc et Ysabelleta, conjuges, qui erant boni catholici, et bone fame, ut laboratores, prout vidit. Cognoscit Johannem Morelli, patrinum, et Johannetam Roze, ac753 | Johannam de Vitello, matrinas, ut dicitur, Johannete articulate. Nec alias deposuit.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis sibi diligenter expositis, requisitus, dixit quod vidit pluries Johannetam la Pucelle, et fuit in juventute sua cum ipsa ad aratrum patris ipsius Johanne, et cum aliis puellis et ipsa in pastuxis sive pascuis ; et sepe, dum jocarent insimul, ipsa Johanna se trahebat ad partem et loquebatur Deo, ut sibi videbatur ; et [ipse]754 et alii deridebant eam. Bona erat et simplex, frequentabat ecclesias et loca sacra, ita quod aliquotiens, dum erat in campis et ipsa audiebat campanam pulsare, ipsa flectebat genua ; libenter operabatur, nebat, necessaria et utilia domus preparabat, ad aratrum cum patre ibat, et aliquando animalia ad turnum custodiebat, confitebaturque libenter, ut tunc dicebat presbyter dicte ville ; portabat sepe candelas et ibat ad Nostram Dominam de Bermont in peregrinationem. Nec aliter sciret deponere.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, per dictum suum juramentum dixit quod arbor articulata vocatur communiter l’abre755 dominarum ; et audivit dici quod antiquitus mulieres, que fées vulgariter vocabantur, ibant subtus illam arborem ; tamen non audivit dici quod aliquis unquam subtus illam arborem viderit eas. Tamen dixit insuper quod puelle et juvenes dicte ville de Dompno Remigio, quolibet anno, tempore estatis, ac in die dominico dicto des Fontaines, solent ire subtus illam arborem, portant parvos panes, ibidemque comedunt, tripudiant subtus illam arbo-|-rem, et redeundo 278L 58-58 v°. Q² 421-422. D⁵ 128-129veniunt ad Fontem Rannorum, et aliquotiens || ad alios fontes, et bibunt. Dixit quod Johanna alias dicto dominico fuit, ut sibi visum fuit, cum dictis puellis subtus illam arborem, ad jocandum et spatiandum, sicut cetere filie. Nec alias deposuit.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc., dixit requisitus quod vidit eam recedere a villa de Greu, et dicebat gentibus : Ad Deum ! Audivit enim pluries sibi dici quod relevaret Franciam et sanguinem regalem. Nec aliud scit.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisitus, dixit se nichil scire.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando Johanna, etc. requisitus, dixit quod ipsa Johanneta, dum fuit in Novo Castro, semper fuit in comitiva patris et matris ; reddens causam quia ipse testis tunc fuit in Novo Castro cum aliis dicte ville.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece, precio vel favore hoc deposuit756. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRGerardinus de Spinalo.

Gerardinus de Spinalo, laborator, in dicto Dompno Remigio commorans, etatis LX annorum vel circa757, decimus sextus testis in hac inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in dicto Dompno Remigio anno et die veneris immediate dictis, requisitus per suum juramentum […]758.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco | originis, etc., etiam super II° et III° sequentibus articulis, requisitus, dixit per dictum suum juramentum quod ipsa Johanneta fuit oriunda de dicto Dompno Remigio, et baptizata in paroebia Beati Remigii, ejusdem loci, ac fuerunt ejus progenitores Jacobus d’Arc et Ysabelleta, conjuges ; qui, prout vidit, absque diffamatione erant boni catholici et bone gentes, 279L 58 v°. Q² 422-423. D⁵ 129-130boni nominis. Dixit etiam quod audivit dici quod Johannes Morelli, de Greu, fuit suus patrinus, et Johanneta de Roze, sua matrina. Nec aliud scit.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis sibi ad plenum expositis, requisitus, per dictum suum juramentum dixit ipse testis quod, a tempore quo habebat decem octo annos, mansit in dicta villa, viditque et cognovit dictam Johannam verecundam, simplicem, devotamque. Ibat libenter ad ecclesiam et loca sacra, laborabat, nebat, sarclabat, et cetera faciebat necessaria || domus, sicut filie. Credit quod libenter confitebatur, quia devota multum erat. Nec alias sciret deponere.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet, etc. requisitus, dixit per dictum suum juramentum quod illa arbor vocatur l’abre759 dominarum. Vidit etiam quod domini et domine temporales de Dompno Remigio, semel aut bis, tempore veris, portabant vinum et panem et ibant comestum subtus arborem, quia tunc est pulchra sicut lilia, et est dispersa, ac folia et rami ejus veniunt usque ad terram. Consueverunt enim filie et juvenes dicte ville de Dompno Remigio, in dominico des Fontaines, ire ad illam arborem, et matres eorum faciunt panes, et vadunt | dicti pueri et puelle factum suos fontes subtus illam arborem ; cantant ibidem, et choreant, et postea redeunt ad Fontem Rannorum et comedunt panem, et de aqua illius bibunt, prout vidit. Dixitque quod dicta Johanneta ibat cum aliis puellis, et faciebat sicut alie puelle faciebaht. Nec alias deposuit.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit se nichil scire, excepto quod, dum ipsa voluit recedere, dixit sibi : Compater, nisi essetis Burgundus, ego dicerem vobis aliqua. Credebat enim dictus testis quod fuisset pro aliquo socio quem vellet desponsare. Etiam vidit eam Catalaunis, cum quatuor dicte ville, et dicebat quod non timebat nisi proditionem. Nec aliud scit.

Super XI° sequente articulo sive interrogatorio, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisitus, dixit se nichil scire.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, 280L 58 v°-59. Q² 423-424. D⁵ 130-131etc., requisitus, dixit quod ipsa Johanna fuit tempore articulato in Novo Castro modicum et, ut sibi videtur, cum fratre suo Johanne d’Arc760, nunc preposito de Vallis Colore ; et custodiebat animalia sui patris, et recessit ad domum patris, quia erat sibi, ut dicebat, grave ibidem stare. Nec aliud scit.

Plura nescit. Citatus Venit, nec amore, nec odio, prece, precio vel favore hoc deposuit761. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRSimoninus Musnier.

Simoninus Musnier, laborator, dicte ville de Dompno Remigio, etatis XLIV annorum vel circa, decimus septimus testis in hujusmodi causa inquisi-|-tionis productus et juratus anno et die jovis762 predictis, et examinatus in dicto Dompno Remigio, eodem anno, die veneris penultima mensis januarii jam dicti, requisitus per suum juramentum […]763.

Et primo, super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° || et III° sequentibus articulis requisitus, per suum juramentum dixit quod Johanneta la Pucelle, ut credit, fuit oriunda et baptizata in fonte ecclesie Beati Remigii ejusdem loci. Vidit enim Jacobum d’Arc et Ysabelletam, conjuges, suos progenitores, quos reputabat et reputat bonos catholicos et bone fame. Nec aliud scit de contentis in dictis articulis.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis, requisitus, per dictum suum juramentum dixit testis quod fuit nutritus cum Johanna, la Pucelle appellata, et juxta ejus patris domum. Scit etiam quod ipsa erat bona, simplex, devota, Deum timens et ejus sanctos ; libenter et sepe ibat ad ecclesiam et loca sacra, sollicitabat egros, dabat elemosynas pauperibus, prout vidit, quia, dum erat puer, ipse infirmabatur, et ipsa Johanna ei consolabatur. Dixit etiam quod, dum campane pulsabantur, ipsa se signabat 281L 59. Q² 424-426. D⁵ 131-132et flectebat genua. Non erat remissa, laborabat libenter, nebat, ibat ad aratrum cum patre, tribulabat terram cum tribula, et alia domus necessaria faciebat ; et aliquotiens animalia custodiebat ; confitebatur libenter, ut dicebatur ; portabat | libenter candelas ad ecclesiam, coram beatam Mariam, ut vidit. Nec aliud scit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, per dictum suum juramentum dixit quod arbor articulata vocatur communiter l’abre764 dominarum, ut semper dici audivit ; dixitque quod antiquitus fées vulgariter dicte, subtus illam arborem, ibant, ut dici audivit, quamvis nunquam vidat765 aliqua signa de aliquibus malignis spiritibus. Dixit quod puelle et juvenes pueri vadunt, tempore Veris et die dominico dicto des Fontaines, subtus illam arborem, ad faciendum suos fontes ; comedunt ibidem suum panem, choreant, et redeundo veniunt ad Fontem Rannorum, et de aqua ejusdem bibunt ; et ipse, cum Johanna et aliis, in etate juvenili fuit ad arborem predictam, in dicto dominico des Fontaines, ad jocandum et spatiandum, sicut cetere filie et filii dicte ville766. Nec aliter deposuit.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit se nichil scire, nisi ex auditu alieno.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisitus, dixit quod nichil scit de contentis in eo.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc., requisitus, dixit quod, tempore articulato, fuit in Novo Castro cum habitatoribus dicte ville, inter quos dicta Johanna la Pucelle, cum || patre et matre suis fuit, ibidemque modicum stetit, et, dum gentes armorum fuerunt transacti, ab eodem Novo Castro, semper in comitiva eorum, recessit. Nec alias deposuit. |

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece, pretio, favore aut timore hoc deposuit767. Et fuit sibi injunctum, etc.

282L 59-59 v°. Q² 426-427. D⁵ 132FR
Ysabelleta uxor Gerardini.

Ysabelleta, uxor Gerardini de Spinalo, laboratoris, in dicto Dompno Remigio commorantis, etatis L annorum et ultra768, decima octava testis in hac inquisitionis causa producta jurata769, et examinata in dicto Dompno Remigio anno et die Veneris, penultima mensis januarii, predictis, requisita per suum juramentum […]770.

Videlicet super I° eorumdem articulorum articule, incipiente Primo de loco originis, etc., et super II° et III° sequentibus articulis, sibi diligenter perlectis, requisita, dixit quod, prout vidit, ipsa Johanneta la Pucelle fuit oriunda de dicto Dompno Remigio et parochia ejusdem loci, ex Jacobo d’Arc et Ysabelleta, conjugibus, bonis laboratoribus, veris catholicis, et bone fame. Dixitque quod Johannes Morelli, de Greu, erat patrinus, et Johanneta Roze et Johanneta de Vitello, matrine, prout dicebatur communiter, dicte Johannete. Nec aliud scit.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis sibi expositis, requisita, per dictum suum juramentum dixit quod a juventute sua cognovit patrem et matrem dicte Johannete, et ipsam Johannetam tempore etiam juventutis, et tamdiu quamdiu stetit cum patre et matre suis ; et erat ipsa Johanneta in fide catholica et bonis moribus imbuta ; erat etiam simplex, bona, verecunda, devota ac Deum timens, ut sibi videbatur ; ibat enim | ad ecclesiam libenter et sepe, et aliquotiens ibat ad ecclesiam Beate Marie de Bermont ; dabat libenter elemosynas, faciebat hospitare pauperes, et volebat jacere in focario, et quod pauperes cubarent in suo lecto ; non enim videbatur per viam, sed stabat in templo, orando, non tripudiabat, ita quod sepe ab aliis juvenculis et aliis causabatur ; libenter laborabat, nendo, cultivando terram cum patre, necessaria domus faciendo, et aliquotiens animalia custodiendo ; etiam confitebatur libenter et sepe, prout vidit, quia dicta Johanneta 283L 59 v°. Q² 427-428. D⁵ 132-133la Pucelle erat sua commater et tenuerat ad fontem quemdam Nicolaum, filium suum ; et sepe ibat cum ea, et videbat eam ire ad confessionem in ecclesia domino Guillelmo, tunc curato. Nec aliud scit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisita, dixit per suum juramentum quod semper audivit vocare illam || arborem, Ad lobias Dominarum ; et dixit quod, dum fortalicium dicte ville erat bonum, domini et domine temporales ejusdem ville ibant ad solatium subtus illam arborem, in die dominico Letare Jherusalem, dicto des Fontaines, et aliquotiens, tempore estatis, ducebant secum puellas et pueros ; et hoc scit quia alias fuit cum domino Petro de Boullemont, domino dicte ville, et ejus uxore, que erat de Francia, et pluries cum puellis dicte ville, tam tempore Veris, quam in dicto dominico des Fontaines. Dixit adhuc | quod puelle et juvenes pueri dicte ville, in dicto dominico des Fontaines, consueverunt ire ad illam arborem, ad solatium et ad spatiandum ; portant panes ad comedendum ibidem ; ipsaque Johanna cum eis ibat, in dicto dominico, ad spatiandum et jocandum, et portabat suum panem. Et postea veniebant bibitum ad Fontem Rannorum, et propter modum, quiamodus erat771, adhuc talis est, quod portant parvos panes et ibidem jocose spatiantur. Nec alias sciret deponere.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisita, per dictum suum juramentum dixit quod audivit dici Durando Laxart, qui eam duxit domino Roberto de Baudricuria, quod ipsa dixerat sibi quod ipse diceret patri suo quod ipsa iret relevatum772 suam uxorem, ad finem ut eam duceret dicto domino Roberto. Nec aliud scit.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisita, dixit se penitus nichil scire.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisita, dixit quod ipsa Johanna fuit in Novo Castro cum patre, matre, fratribus et sororibus suis, qui, propter armatos, duxerunt animalia sua ad Novum Castrum ; sed in dicto Novo Castro non multum remansit ; que ad dictam 284L 59 v°. Q² 428-430. D⁵ 133-134villam de Dompno Remigio rediit, cum suo patre, prout vidit idem testis, quia nolebat manere in dicto loco, sed dicebat quod prediligebat manere in dicto Dompno Remigio. Nec aliud scit.

Plura nescit. Citata venit, nec amore, nec odio, prece, timore, rancore vel favore hoc deposuit773. Et fuit sibi injunctum, etc. |

FRMengeta uxor J. Joyart.

Mengeta, uxor Johannis Joyart, dicte ville de Dompno Remigio laboratoris, etatis XLVI annorum vel circa, decima nona testis in hujusmodi inquisitionis causa producta, jurata et examinata in dicto Dompno Remigio, anno et die veneris prescriptis ; requisita per suum juramentum […]774.

Videlicet || super I° eorumdem articulorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° et III° sequentibus articulis sibi diligenter expositis, requisita, dixit quod ipsa Johanna, que Vocabatur la Pucelle, fuit oriunda de dicto Dompno Remigio, et de parochia Beati Remigii ejusdem ville, fueruntque ejus progenitores Jacobus d’Arc et Ysabelleta, conjuges, qui erant boni christiani et veri catholici, boni nominis, prout tales reputabat et reputari audivit ; habebatque dicta Johanneta patrinos et matrinas, et, prout dicebatur, Johannes Morelli de Greu erat suus patrinus, et Johanneta, uxor Thevenini de Dompno Remigio, et Edeta, relicta Johannis Barre, in Ferbecuria commorantis, erant sue matrine. Nec aliud scit.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis sibi diligenter ad plenum775 expositis, requisita, dixit per suum juramentum quod domus patris ejusdem testis erat quasi contigua domui patris ejusdem Johannete, cognoscebatque dictam Johannetam la Pucelle, quia sepe nebat in ejus so|cietate, et alia opera domus de die et de nocte, cum eadem faciebat ; eratque in fide christiana imbuta, bonis moribus, ut sibi videtur, conditionata ; ibat 285L 59 v°-60. Q² 430-431. D⁵ 134-135libenter et sepe ad ecclesiam ; elemosynas de bonis patris sui faciebat ; et erat ita bona, simplex et devota quod ipsa testis et alie puelle dicebant sibi quod erat nimis devota. Operabatur libenter et occupabat se in multis negotiis : videlicet nebat, necessaria domus faciebat, ibat ad messes, et, dum tempus occurrebat, nendo aliquotiens animalia ad turnum custodiebat. Confitebatur libenter ; viditque eam pluries genibus flexis coram curato dicte ville. Nec aliud scit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet, etc. requisita, dixit per suum juramentum quod arbor illa vocabatur Ad lobias Dominarum, et est antiqua arbor ; non enim unquam audivit dici quod illa arbor non esset ibi. Et dixit quod, annis singulis, tempore veris, ac specialiter in die dominico Letare Jberusalem, dicto des Fontaines, omnes puelle et pueri cum parvis panibus solent ire ad arborem, ibidemque comedunt ; et ipsa testis fuit pluries cum dicta Johanna in dicto die, ibidemque comedebant, et postea veniebant bibitum ad Fontem Rannorum, et aliquando habebant unarn mappam subtus illam arborem, et comedebant insimul, et postea jocabant et tripudiabant, prout adhuc de presenti alie faciunt. Nec aliud scit. ||

Super X° sequente, incipiente Item, inquiratur, etc. requisita, dixit ipsa testis quod, dum dicta Johanneta voluit ire ad Vallis Colorem, ipsa, ut dicitur, fecit venire Durandum Laxart, ad dandum intelligere patri et matri suis ut iret ad domum ejus-|-dem Durandi Laxart, in Bureyo Parvo commorantis, ad serviendum uxorem suam ; et recedendo ipsa dixit eidem testi Ad Deum ! et tunc recessit, et eam testem commandavit Deo, et ivit ad Vallis Colorem. Nec aliud scit.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisita, dixis se nichil scire.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisita, dixit quod, tempore articulato, omnes dicte ville iverunt et fugerunt ad Novum Castrum, et animalia sua duxerunt ad dictum locum ; et fuit ibi ipsa Johanna cum predictis patre et matre suis, et in eorum comitiva stetit, semper, et ab eodem loco recessit, prout ipsa testis vidisse dicit.

286L 60. Q² 431-432. D⁵ 135-136Plura nescit. Citata nec amore, nec odio, prece, precio vel favore hoc deposuit776. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRD. Johannes Colini.

Discretus vit, dominus Johannes Colini, curatus ecclesie parochialis de Dompno Remigio et canonicus ecclesie collegiate777 Sancti Nicolai de Brixeyo, Tullensis diocesis, presbyter, etatis LXVI annorum vel circa, vicesimus testis in hac inquisitionis causa, in dicto Dompno Remigio, anno et die veneris penultima mensis januarii supradictis, productus, juratus et examinatus, requisitus per suum juramentum[…]778.

Videlicet super I° eorumdem articulorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam su-|-per II°, III°, IV°, V°, VI°, VII° et VIII°779 sequentibus articulis sibi perlectis, requisitus, dixit per dictum suum juramentum quod dicta Johanna, existens in Vallis Colore, bina aut trina vice venit ad testem loquentem ad confessionem ; qui testis etiam per duas aut tres vices confessionem ejus audivit ; et, ut sibi videtur, in ejus conscientia erat bona filia, et habebat signa bone, catholice et perfecte christiane, ibatque libenter ad ecclesiam. Nec aliud scit de contentis in eisdem articulis.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, || dixit se nichil scire, nisi per auditum, de quo proprie nesciret deponere.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit quod vidit eam in Vallis Colore, dum voluit adire Franciam, et vidit eam ascendere supra equum, dum esset in itinere ; et erant cum ea Bertrandus de Pulengeyo, Johannes de Metis, Coletus de Vienna, equitantes et servitores Roberti de Baudricuria. Nec alias sciret deponere.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc., etiam super XII° sequente articulo, dixit se de contentis in eisdem nichil scire.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece, 287L 60-60 v°. Q² 432-434. D⁵ 136-137precio, favore, timore, nec alias deposuit780. Et fuit sibi injnnctum, etc.

FRColinus filius J. Colini.

Colinus, filius Johannis Colini de Greu, laborator, etatis L annorum vel circa, vicesimus primus testis in hujusmodi inquisitionis causa productus, juratus | et examinatus in dicto Dompno Remigio, anno et die Veneris781 penultima mensis januarii predictis, requisitus per suum juramentum […]782.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatorium articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II°, III°, IV°, V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis sibi diligenter et ad plenum expositis, requisitus, dixit per suum juramentum quod Johanna, nuncupata la Pucelle, fuit oriunda de Dompno Remigio, ex Jacobo d’Arc et Ysabelleta, conjugibus, qui erant boni catholici et bone fame, boni laboratores, absque diffamatione, et ut semper ipsos tenere pro talibus audivit et tales reputat idem testis783 ; audivit enim dici quod Johannes Morelli de Greu erat patrinus dicte Johannete, et Johanneta Roze erat matrina ejus. Dixit insuper quod ipsa Johanna, prout vidit, erat bona, simplex, dulcis filia, bone conditionis, ibatque libenter ad ecclesiam, prout vidit ; nam quasi quolibet die sabbati, post meridiem, ipsa Johanna, cum quadam sorore sua et aliis mulieribus, ibat ad heremum seu ecclesiam beate Marie de Bermont, portabatque candelas, et multum Deo et beate Marie famulabatur, taliter quod, propter ejus devotionem, aliquando ipse testis, qui tunc erat juvenis, et alii juvenes de ea deridebant. Libenter operabatur, et videbat nutrituram bestiaxum ; libenter gubernabat animalia domus patris ; nebat, et necessaria domus faciebat ; ibat ad aratrum, tribulatum, et ad turnum animalia custodiebat. Audivit enim dici domino Guillelmo Fronte, quondam dicte | ecclesie parochialis curato, quod ipsa Johanna erat || bona catholica, 288L 60 v°. Q² 434-435. D⁵ 137quodque nunquam meliorem ipsa viderai, nec in sua parochia habebat. Nec aliud scit de contentis in dictis articulis.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, dixit quod arbor articulata vocatur Ad lobias dominarum, et quod audivit dici quod domini et domine temporales de Dompno Remigio solebant ire ad otia et spatiamenta784 subtus illam arborem. Dixit etiam quod puelle et juvenes dicte ville, anno quolibet, consueverunt ire, in die dominico Letare dicto des Fontaines, subtus illam arborem, etiam tempore veris et maii ; et aliquando faciunt unum hominem de maio, et ibidem portant panes parvos, quisque habens unum parvum panera, die dicto des Fontaines ; ibidem comedunt, tripudiant, cantant, et redeundo veniunt aliquando ab bibendum, supra Fontem ad Rannos, et bibunt ; et hoc faciunt propter otia ad785 usum dicte dominice des Fontaines. Dixit quod nunquam vidit dictam Johannam ire ; audivit enim dici quod ipsa fuit cum aliis subtus illam arborem, ad spatiandum et comedendum sicut cetere puelle. Nec alias deposuit.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc., dixit quod audivit dici Durando Laxart quod ipsa dicebat quod oportebat quod eam duceret ad Vallis Colorem, quia volebat ire ad Franciam, et quod diceret patri suo quod ipsa iret ad domum dicti Durandi, ad relevandum suam feminam gravidam ; qui Durandus dicebat quod sic fecit ; et tunc, de consensu patris, ivit ad domum Durandi, et dictus Durandus eam duxit, ut dicitur, ad786 Vallis Colorem locutum Roberto de Baudricuria. Nec aliud scit, nisi ex auditu. |

Super XI°787 sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisitus dixit, se nichil scire.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisitus, dixit quod omnes habitatores dicte ville tunc temporis articulati fugerunt ad Novum Castrum, et ipsa Johanna fuit semper in Novo Castro cum patre et matre, 289L 60 v°-61. Q² 435-436. D⁵ 137-138in domo cujusdam788 dicte la Rousse. Redierunt insimul, prout vidit ; nec aliud scit.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece, precio vel favorc hoc deposuit789. Et fuit sibi injunctum, etc. ||

FRD. Johannes de Novelonpont.

Nobilis vir Johannes de Novelonpont790, dictus de Metz, in villa de Vallis Colore commorans, etatis LVII annorum vel circa, vicesimus secundus testis in hujusmodi inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in dicta villa de Vallis Colore, anno predicto Domini M°CCCC°LV°, die sabbati, ultima mensis januarii,requisitus per suum juramentum […]791.

Videlicet super I° eorumdem articulorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° sequente, requisitus, dixit quod audivit quod Johanneta articulata fuit oriunda de Dompno Remigio, et, a tempore recessus dicte ville, vidit patrem et matrem ejusdem, qui, ut sibi videtur, erant boni catholici. Nec aliud scit.

Super III° sequente articulo, incipiente Item qui fuerunt, etc. requisitus, dixit se nichil scire.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII°, VIII°, IX° et X° sequentibus articulis sibi diligenter et seriatim expositis, requisitus, dixit per suum juramentum se scire quod sequitur. Videlicet, dum dicta | Johanna la Pucelle perventa fuit ad locum et villam de Vallis Colore, Tullensis diocesis, ipse testis loquens vidit dictam Johaniiam. indutam pauperibus vestibus, rubeis, muliebribus ; et erat locata in domo cujusdam Henrici Le Rouyer, dicte ville de Vallis Colore ; qui locutus fuit sibi, dicendo : Amica mea, quid hic facitis ? oportetne quod rex expellatur a regno et quod simus Anglici ? Que Puella tunc sibi respondit : Ego veni huc ad cameram regis, locutum Roberto de Baudricuria, ut me velit ducere aut duci facere ad regem ; qui non curat de me neque de 290L 61. Q² 436-437. D⁵ 138-139verbis meis ; attamen, autequam sit media quadragesima, oportet quod ego sim versus regem, si ego deberem perdere pedes usque ad genua. Nullus enim in mundo, nec reges, nec duces, nec filia regis Scotie, aut alii, possunt recuperare regnum Francie792 ; nec est ei succursus nisi de memet, quamvis ego mallem nere juxta meam pauperem mulierem793 matrem, quia non est status meus ; sed oportet ut ego vadam. Et hoc faciam, quia Dominus meus vult ut ita faciam. Et dum idem testis quereret ab ea quis esset ejus Dominus, dicebat ipsa Puella quod erat Deus. Et tunc idem Johannes, testis, promisit eidem Puelle, per fidem suam in sua manu tactam, quod eam, Deo duce, duceret versus regem. Et tunc idem testis loquens petiit sibi quando vellet recedere ; que dicebat : Citius nunc quam cras, et cras quam post. Et petiit sibi idem testis iterato si cum suis vestibus vellet ire ; que respondit quod libenter haberet | vestes hominis. Et tunc idem testis de famulis suis tradidit sibi Vestes et calceamenta, ad || induendum ; et hoc facto, habitatores dicte ville de Vallis Colore fecerunt sibi fieri vestes hominis et calceamenta, ocreas et sibi necessaria, et tradiderunt sibi unum equum, pretio sexdecim francorum, vel circa. Et dum fuit induta et habuit equum, ex salvo conductu domini Karoli, ducis Lotharingie, ipsa Puella ivit locutum dicto domino duci, et ivit secum idem testis usque ad civitatem Tullensem. Et dum regressa fuit ad Vallis Colorem, circa dominicum Burarum, erunt vigenti septem anni in dominica Burarum proxime veniente, ut sibi videtur, ipse testis et Bertrandus de Poulengeyo, cum duobus suis servitoribus, et Coleto de Vienna, nuntio regis, et quodam Ricardo Sagittario, ipsam Puellam duxerunt erga regem in Chinon794 stantem, expensis et sumptibus ipsorum testis et Bertrandi. Et recedendo a dicta villa de Vallis Colore, propter timorem Anglicorum et Burgundorum circumcirca iter existentium, eundo versus regem, ibant aliquando de nocte ; et manserunt per viam per spatium undecim dierum, equitando usque ad dictam villam de Chinon ; et, itinerando per iter cum ea, idem testis 291L 61-61 v°. Q² 437-439. D⁵ 139-140petebat ab eadem si ipsa faceret ea que dicebat ; et dicta Puella semper eis dicebat quod non timerent, et quod ipsa habebat in mandatis hoc facere, quia sui fratres de paradiso dicebant sibi ea que habebat agere795, et quod erant jamque quatuor vel quinque anni quod sui fratres de paradiso et Dominus suus, videlicet Deus, dixerant sibi | quod oportebat quod iret ad guerram pro regno Francie recuperando. Dixit etiam eundo quod ipse testis et Bertrandus qualibet nocte jacebant cum ea insimul, sed ipsa Puella jacebat juxta eumdem testem, suo gippono et caligis vaginatis induta, et quod eam idem testis timebat taliter quod non ausus fuisset eam requirere ; et per suum juramentum dixit quod nunquam habuit voluntatem ad eam, neque motum carnalem. Etiam itinerando ipsa libenter missas, ut dicebat, audisset, quia dicebat eis : Si possemus audire missam, bene faceremus, sed, propter agnitionem ejus, missas in ejus itinere non audierunt nisi bis. Dixit insuper idem testis quod dictis ipsius Puelle multum credebat ; et ipsis dictis et ejusdem amore divino, ut credit, inflammatus erat. Et credit quod ipsa erat ex Deo missa, quia ipsa nunquam jurabat, libenter missas audiebat, et jurando crucis signo se signabat. Et sic ad regem duxerunt, usque ad dictum locum de Chinon, secretius quam796 potuerunt. Dixit insuper ipse testis quod ipsa Puella libenter missas audiebat, prout vidit, sepe confitebatur, libenter dabat elemosynas ; et dixit testis quod multotiens sibi pecunias ad dandum pro Deo concessit. Dixit iterum idem testis quod, tamdiu quamdiu in ejus comitiva fuit, ipsam bonam, simplicem, devotam, bonam christianam, bene conditionatam et Deum timentem reperiit. Nec aliud scit de contentis in eisdem articulis, excepto quod, dum appli-||-cuerunt in loco de Chinon eam gentibus et consiliariis regis presentaverunt ; que tunc multum fuit interrogata.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si | in dicta patria, etc., etiam super XII° sequente articulo, requisitus, dixit se nichil scire.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece, 292L 61 v°. Q² 439-440. D⁵ 140precio vel timore hoc deposuit797. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRMichael Le Buin.

Michael Le Buin de Dompno Remigio, in Bureyo agricola, Tullensis diocesis, laborator, etatis XLIV annorum vel circa, vicesimus tertius testis in hac causa productus, juratus et examinatus in dicto Vallis Colore, anno et die sabbati ultima januarii predictis, requisitus per suum juramentum…798

Videlicet super I° eorumdem articulorum articulo seu interrogatorio799, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II°, III°, IV°, V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis, requisitus, dixit per suum juramentum quod ipsam Johannam la Pucelle a juventute sua bene cognovit. Fuitque ipsa Johanna oriunda de dicto Dompno Remigio, et de parochia ejusdem, ex Jacobo d’Arc et Ysabelleta, conjugibus, probis et catholicis laboratoribus, bone fame, ut tunc vidit ; habebat enim ipsa Johanna patrinos et matrinas, ut dici audivit. Dixit etiam quod ipsa Johanna, tempore suc juventutis et usque ad recessum a domo patris sui, erat bona catholica, simplex, verecunda, libenter ibat ad ecclesiam, et frequentabat loca sacra. Scit, quia ipse testis pluries, dum erat juvenis, cum ea800 in peregrinatione fuit in heremo Beate Marie de Bermont, et ipsa ibidem in dicto heremo, fere in quolibet [die] sabbati, cum quadam sua sorore ibat, et candelas portabat | dabatque ipsa Johanna libenter pro Deo ea que poterat habere ; occupabat diligenter se negotiis mulierum et aliarum puellarum bene et decenter, et sepe confitebatur. Scit, quia conversabatur cum ea, et vidit eam pluries confiteri. Nec aliud scit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet, fama, etc. requisitus, dixit per dictum juramentum quod illa arbor Vocatur Lobie801 Dominarum. Dixit quod audivit dici quod mulieres, que vulgariter vocabantur fées, antiquitus 293L 61 v°-62. Q² 440-441. D⁵ 140-141solebant ire subtus illam arborem ; attamen nescit si iverunt, quia nunc non solent ire. Dixit quod puelle et pueri juvenes de dicto Dompno Remigio annis singulis solent ire subtus illam arborem, in die dominico Letare Jherusalem, dicto des || Fontaines, et ibidem choreant, comedunt, et suos fontes ludendo et spaciando [faciunt]802, et postea veniunt ad Fontem Rannorum ad bibendum. Dixit etiam quod dicta Johanna, dum erat parva, ibat cum dictis puellis et pueris subtus illam arborem ; ad faciendum suos fontes, sicut alie virgines ; nec credit quod alias aut propter aliam causam ipsa Johanneta subtus illam arborem iverit803, quia erat tota bona. Nec alias sciret deponere.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit se nichil scire, excepto quod semel ipsa Johanna dixit sibi804 testi, in vigilia beati Johannis Baptiste, quod erat una puella inter [Couxeyum]805 et Vallis Colorem que, antequam esset annus, ipsa faceret consecrare regem Francie ; dixitque quod in anno tunc adveniente, rex fuit consecratus Remis. Nec aliud scit. |

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisitus, dixit quod, cum dicta Johanna fuit capta, vidit quemdam nominatum Nicolaum Bailly, de Andeloco, qui cum quibusdain aliis venit ad dictam villam de Dompno Remigio, et, ad instantiam domini Johannis de Torcenay, ballivi tunc Calvimontis, nomine asserti regis Francie et Anglicorum, fecit informationem super fama et conversatione, ut dicebatur, dicte Johanne ; et, ut sibi videtur, non audebant aliquos cogere ad jurandum propter illos de Vallis Colore. Dixit quod credit quod Johannes Begot, dicte ville, fuit examinatus, quia eraht hospitati in domo sua. Dixit etiam quod credit quod, in informatione fienda, nullam mali causam invenerunt super facto dicte Johanne. Nec aliud scit.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisitus, dixit quod tempore articulato ipse testis 294L 62. Q² 441-442. D⁵ 141-142fuit in Novo Castro, cum aliis habitatoribus dicte ville de Dompno Remigio, viditque ipsam Johannam, que semper fuit in comitiva patris et matris.

Plura nescit, citatus venit, nec amore nec odio, prece, precio vel favore hoc deposuit806. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRJoffridus de Fago.

Nobilis vir Joffridus de Fago scutifer807, etatis L annorum vel circa, vicesimus quartus testis in hujusmodi inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in dicto Vallis Colore, anno et die sabbati || immediate scriptis, requisitus per suum juramentum […]808.

Videlicet super I° eorumdem articulorum articulo, | incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° requisitus, dixit quod vidit ipsam Johannam la Pucelle alias venire ad Marceyum subtus Voysiam, fuitque oriunda de dicto Dompno Remigio, ut dicebatur, cognovitque patrem et matrem suos ; attamen Domina ipsorum ignorat ; scit tamen quod erant boni christiani et catholici, ut laboratores sunt ; nec unquam contrarium dici audivit.

Super III° sequente articulo, incipiente Item qui fuerunt, etc. requisitus, dixit se nichil scire.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII°, VIII° et IX° sequentibus809 articulis sibi diligenter expositis, requisitus, dixit quod, quando dicta Johanna veniebat ad Marceyum, ipsa aliquotiens veniebat ad domum suam, et sibi videtur quod erat bona, simplex et devota filia. Nec aliud scit de contentis in dictis articulis.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit per dictum suum juramentum quod audivit ipsam Puellam loqui pluries ; et ipsa dicebat quod volebat ire ad Franciam, viditcpie quod Johannes de Metis, Bertrandus de Poulengeyo et Julianus, qui erant equestres, 295L 62. Q² 442-443. D⁵ 142-143duxerunt ipsam Puellam ad regem, quamvis tunc non viderit ipsam Puellam ; sed ipsi dicebant quod iret cum eis. Nec aliud scit.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc., etiam super XII° sequente articulo, requisitus, dixit per suum juramentum se de contentis in eisdem nichil penitus scire.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore nec odio, prece, precio vel favore hoc deposuit810. Et fuit sibi injunctum, etc. |

FRDurandus Laxart.

Durandus dictus Laxart, de Bureyo Parvo811, laborator, etatis LX annorum vel circa, vicesimus quintus testis in hujusmodi inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in dicto Vallis Colore, anno et die sabbati ultima mensis januarii, predictis, requisitus per suum juramentum, […]812.

Videlicet super I° eorumdem articulorum articulo incipiente Item primo de loco originis, etc., etiam super II° sequente, requisitus, per suum juramentum dixit quod Johanna articulata erat de parentela Johanne, uxoris sue. Cognovit etiam Jacobum d’Arc et Ysabelletam, conjuge, progenitores ipsius Johanne la Pucelle, bonos et fideles catholicos et bone fame, ac credit quod ipsa Johanna fuit nata in || dicta villa de Dompno Remigio, et baptizata in fonte Beati Remigii ejusdem.

Super III° sequente articulo, incipiente Item qui fuerunt, etc. requisitus, dixit se nichil scire.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis, requisitus, dixit quod dicta Johanna erat bone conditionis, devota, patiens, ibat libenter ad ecclesiam, libenter confitebatur, et debat elemosynas pauperibus quando poterat, prout vidit, tam in villa de Dompno Remigio, quam in dicto Bureyo, in domo ipsius testis, in qua ipsa Johanna per spatium sex septimanarum stetit ; libenter operabatur, 296L 62-62 v°. Q² 443-445. D⁵ 143-144nebat, ibat ad aratrum, animalia custodiebat, et alia honesta mulieribus faciebat. Nec alias sciret deponere. |

Super IX° sequenti articulo, incipiente Item quid habet, etc. requisitus, per suum juramentum dixit se nichil scire, quia in dicto Dompno Remigio non multum stetit.

Super X° sequenti articulo, incipiente Item inquiratur de domo813, etc. requisitus, per suum juramentum dixit idem testis quod ipse eamdem Johannam fuit quesitum ad domum patris, et eam adduxit ad domum sue habitationis ; et ipsa dicebat eidem testi quod volebat ire ad Franciam, versus dalphinum, ad faciendum eumdem coronare, dicendo : Nonne alias dictum fuit quod Francia per mulierem desolaretur, et postea per virginem restaurari debebat ? Et hoc ipsa dixit eidem testi, quod iret dictum Roberto de Baudricuria quod faceret eam ducere ad locum ubi erat dominus dalphinus. Qui Robertus pluries eidem testi dixit quod reduceret eam ad domum sui patris, et daret ei alapas ; et quando dicta Puella vidit quod ipse Robertus eam ad locum ubi erat ipse dalphinus duci facere non volebat, ipsa recepit vestes ipsius testis, et dixit quod volebat recedere ; et, dum recederet, idem testis eam adduxit ad Vallis Colorem ; et, postquam ipsa fuit, ex salvo conductu fuit ducta ad dominum Karolum, ducem Lotharingie ; et quando ipse dux eam vidit, sibi locutus fuit, ac idem dominus Karolus quatuor francos, quos ipsa Johanna sibi testi monstravit, sibi dedit ; et tunc ipsa Johanna ad Vallis Colorem reversa, habitatores ville de Vallis Colore emerunt sibi vestes | hominis, calceamenta, ocreas et sibi necessaria. Et ipse testis et Jacobus Alain, de Vallis Colore, emerunt sibi unum equum, pretio duodecim francorum, de quibus suum proprium fecerunt debitum ; attamen postmodum dominus Robertus de Baudricuria ipsum persolvere fecit. Et hoc facto, Johannes de Metis, Bertrandus de Poulengeyo, Coletus de Vienna et Ricardus Sagittarius, cum duobus servitoribus eorumdem Johannis de Metz et Ber-||-trandi, ipsam Johannam duxerunt ad locum ubi erat dictus dalphinus. Et, ut dixit idem testis, alias omnia ista dixit regi ; nec aliud scit, excepto quod vidit eam Remis, in coronatione regis.

297L 62 v°. Q² 445-446. D⁵ 144Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc., etiam super XII° sequente articulo, requisitus, dixit se de contentis in eisdem nichil scire.

Plura nescit. Citatus Venit, nec amore nec odio, prece, precio, favore vel timore hoc deposuit814. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRKatharina uxor Henrici Rotarii.

Katharina, uxor Henrici Rotarii, de Vallis Colore, etatis LIV annorum vel circa, vicesima sexta testis in hujusmodi inquisitionis causa producta ; jurata et examinata in dicto loco de Vallis Colore, anno et die sabbati ultima mensis januarii, predictis, requisita per suum juramentum […]815.

Videlicet super I° eorumdem articulorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II°, III°, IV°, V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis sibi diligenter perlectis et expositis, requisita, dixit per suum juramentum quod audivit dici quod fuit oriunda de Dompno Remigio, ex bonis et probis laboratoribus. Dixit quod, post egressum a domo paterna, | et dum ipsa Johanna fuit adducta ad domum suam per Durandum Laxart, testera precedentem, et volebat ire ad locum ubi erat dalphinus, vidit ipsam. Que, ut percepit, erat bona, simplex, dulcis et bene moderata filia, ac bene conditionata ; ibat libenter ad ecclesiam et libenter confitebatur ; reddens causam quia ipsa testis duxit eam ad ecclesiam, et vidit eam confiteri domino Johanni Furnerii, tunc dicte ville de Vallis Colore curato ; libenter et bene nebat, et quia nevit816 in domo sua, cura ipsa. Nec alias sciret deponere de contentis in eisdem articulis.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisita, dixit nichil scire hisi quod dicitur817 quod juvenes Vadunt spatiatum ad illam arborem.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisita, dixit per suum juramentum quod, dum ipsa 298L 62 v°-63. Q² 446-447. D⁵ 144-145Johanna voluit recedere, fuit in domo sua per spatium trium hebdomadarum, per intervallum temporis, et tunc fecit loqui domino Roberto de Baudricuria, ut eam duceret ad locum ubi erat dalphinus ; qui dominus Robertus noluit. Dixit quod tunc ipsa testis vidit intrare Robertum de Baudricuria, tunc capitaneum dicte ville de Vallis Colore, et dictum dominum Johannem Furnerii, in domo sua, et audivit dici eidem Johanne quod ipse presbyter apportaverat stolam, et coram dicto capitaneo eam adjuraverat, dicendo sic, quod si esset mala res, quod recederet || ab eis, et si bona, veniret juxta ipsos. Que dicebat quod Johanna se traxit juxta ipsum sacerdotem et erga sua genua ; dicebat etiam ipsa Johanna quod presbyter non bene facerat, quia suam audierat confessionem ; et dum ipsa Johanna vidit quod dictus Robertus nolebat eam ducere, dixit ipsa | testis quod audivit eidem Johanne dici quod oportebat quod iret ad dictum locum ubi erat dalphinus, dicendo : Nonne audistis quod prophetizatum fuit quod Francia per mulierem destrueretur818, et per unam virginem de marchiis Lotharingie restauraretur ? Et tunc ipsa testis hec audisse recordata est, et stupefacta fuit. Dixit etiam ipsa testis quod ipsa Johanneta bene desiderabat, et erat tempus sibi grave ac si esset mulier pregnans, eo quod non ducebatur ad dalphinum ; et post hec, ipsa testis et multi alii suis verbis crediderunt, ita quod quidam Jacobus Alain et Durandus Laxart voluerunt eam ducere, et duxerunt eam usque ad Sanctum Nicolaum, sed reversi fuerunt ad dictum Vallis Colorem, quia audivit quod ipsa Johanna dixit quod non erat sibi honestum taliter recedere ; et, dum reversi fuerunt, aliqui habitatores dicte ville fecerunt sibi fieri tunicam, caligas, ocreas, calcaria, ensem et similia, et habitatores emerunt sibi unum equum, et Johannes de Metis, Bertrandus de Poulengeyo, Coletus de Vienna, cum tribus aliis, duxerunt eam ad locum ubi erat dalphinus, prout vidit ipsos ascendere equos, pro eundo. Nec aliud scit.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc., etiam super XII° requisita, dixit se penitus nichil819 scire.

299L 63. Q² 447-449. D⁵ 145-146Plura nescit. Citata venit, nec amore nec odio, prece, precio, favore vel timore hoc deposuit. Et fuit sibi injunctum, etc. |

FRHenricus Rotarius.

Henricus Rotarius, de Vallis Colore oriundus, etatis LXIV annorum vel circa, vicesimus septimus testis in hac inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in dicto Vallis Colore, anno et die sabbati supradictis, requisitus per suum juramentum […]820.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo, de loco originis, etc., etiam super II°, III°, IV°, V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus821 articulis sibi ad planum expositis, requisitus, dixit se nichil scire, excepto quod, dum ipsa Johanna venit ad Vallis Colorem, fuit locata in domo sua ; et, ut sibi videtur, erat bona || filia. Tunc nebat cum uxore sua, libenter ibat ad ecclesiam, et sepe ibat cum sua uxore, teste precedente.

Super IX° articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, dixit quod nunquam vidit illam arborem, et ideo nesciret proprie deponere.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit quod audivit dici eidem Johanne quod oportebat quod iret versus nobilem dalphinum, quia Dominus suus, rex celi, hoc volebat quod ad eum iret, et ex parte regis celi erat sic introducta, et quod si deberet ire supra genua sua, iret. Dixit quod, dum ipsa Johanna venit ad domum suam, erat induta veste mulieris rubea ; dixitque quod822 ipsa Johanna veste, caligis et ornamentis hominis induta, et equitata super unum equum ad locum ubi erat dalphinus, per Johannem de Metis, Bertrandum de Poulengeyo, cum eorum servitoribus, Coletum de Vienna, Ricardum l’Archier, fuit conducta, prout ipsos et ip-|-sam vidit recedere. Dixit etiam quod, dum ipsa voluit recedere, dicebatur sibi quomodo recederet, propter armatos circumstantes ; que respondebat quod non timebat armatos, quia habebat 300L 63-63 v°. Q² 449-450. D⁵ 146-147viam suam expeditam ; quia, si armati essent per viam, habebat Deum, dominum suum, qui sibi faceret viam ad eundum juxta dominum dalphinum, et quod erat nata ad hoc faciendum. Nec aliud scit.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc., etiam super XII° sequente articulo, requisitus, dixit se penitus nichil scire.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore nec odio, prece, precio, timore vel favore hoc deposuit823. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRD. Albertus de Urchiis.

Nobilis vir dominus Albertus de Urchiis miles, dominus ejusdem loci, etatis LX annorum vel circa824, vicesimus octavus testis in hujusmodi inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in civitate Tullensi, anno [predicto] et die quinta mensis februarii, requisitus persuum juramentum […]825.

Videlicet super I° articulorum sive interrogatoriorum in hujusmodi causa exhibitorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etiam super II° et III° sequentibus articulis, requisitus, dixit quod audivit dici quod Johanna articulata fuit oriunda de Dompno Remigio, et habebat bonos patrem et matrem, prout dicebatur, nec unquam contrarium dici audivit. Nec aliud scit de contentis in eisdem articulis. ||

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si | in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis, requisitus, dixit se scire quod sequitur : videlicet quod ipse vidit dictam Johannam in Vallis Colore, dum volebat quod duceretur ad regem, et audivit eidem Puelle dici pluries quod volebat ire ad regem, et quod bene vellet quod aliqui eam ducerent, pro maximo dalphini proficuo ; que Puella, ut sibi videtur, erat bonis moribus imbuta ; et bene vellet habere unam filiam ita bonam. Dixit etiam quod ipse vidit eam postea in comitiva gentium armorum ; 301L 63 v°. Q² 450-451. D⁵ 147-148ac vidit ipsam Puellam confiteri per fratrem Ricardum, ante villam de Sanlis, et recipere Corpus Christi, cum ducibus de Clermont et d’Alençon, per duos dies, et credit perfecte quod erat bona christiana. Nec aliud scit de contentis in dictis articulis.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, dixit quod alias audivit dici quod subtus illam arborem, antiquitus fées solebant ire, quamvis nunquam audivit quod aliquis eas viderit. Dixit etiam quod nunquam audivit dici quod Johanna fuerit subtus illam arborem ; quia, antequam de ea loqueretur, per viginti aut triginta annos antea, audiverat dici quod fées, gallice, solebant ire subtus illam arborem ad spatiandum. Nec aliud scit.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit prout supra deposuit, quia ipsa querebat a multis ut duceretur versus regem ; que Puella multum bene loquebatur ; que postmodum fuit ducta per Bertrandum de Poulengeyo, Johannem de Metis, et suos servitores, ad dictum regem. Nec aliud scit. |

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc., etiam super XII° sequente articulo, requisitus, dixit se de contentis in eisdem nichil scire.

Plura nescit. Citatus Venit, nec amore, nec odio, prece, precio, vel favore hoc deposuit826. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRNicolaus Bailly.

Honorabilis vir Nicolaus Bailly, de Andeloco, Lingonensis diocesis, tabellio regalis ac substitutus regalis in prepositura dicti loci de Andeloco, etatis LX annorum vel circa, vicesimus nonus testis in hujusmodi inquisitionis causa, in civitate Tullensi, per dictum Johannem Dalie827, prepositum, coram nobis productus, et per nos et dictum || notarium reccptus, juratus et examinatus, anno predicto, die sexta mensis februarii, requisitus per suum juramentum […]828.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum 302L 63 v°-64. Q² 451-452. D⁵ 148articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° sequente articulo, requisitus, dixit per suum juramentum quod Johanna articulata fuit oriunda de Dompno Remigio et parocliia ejusdem loci, fuitque ejus pater Jacobus d’Arc, bonus et probus laborator, prout vidit et cognovit. Scit etiam ex auditu et relatione plurium, quia testis loquens alias fuit tabellio commissus ex parte domini Johannis de Torcenay, militis, tunc ballivi Calvimontis, potcstatem habentis ab asserto rege tunc Francie et Anglicorum, una cum quodam Gerardo, dicto Petit, quondam, tunc preposito dicti loci de Andeloco, ad faciendum informationem super facto | dicte Johanne la Pucelle, tunc, ut dicebatur, in carecribus, in civitate Rothomagensi, detente. Nec aliud scit.

Super III° sequente articulo, incipiente Item qui fuerunt ejus patrini, etc. requisitus, dicit se nichil scire.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis sibi diligenter expositis, requisitus, dixit per dictum suum juramentum quod vidit pluries dictam Johannam, in sua juvenili etate, et usque ad egressum829 a domo paterna ; que erat et fuit bona filia, bone conversationis, bona catholica, libenter frequentans ecclesiam et loca sacra, ibatque ad ecclesiam de Bermont in peregrinationem et quasi quolibet mense confitebatur, ut hec a multis ex habitatoribus dicti loci de Dompno Remigio dici audivit ; et etiam eam in inquisitiotte per eum cum predicto preposito Andeloci facta, pro tali reperiit. Nec alias sciret deponere.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, dixit per suum juramentum quod audivit pluries dici quod, tempore veris et estatis, juvencule dicte ville de Dompno Remigio, diebus festivis, solent ire subtus illam arborem ; ibidem choreant et flores colligunt ; et dicta Johanneta ibat eum eis, et faciebat sicut una de aliis puellis. Dixit etiam quod semel vidit ipsas filias dicte ville redire jocose de illa arbore. Nec aliud scit de contentis in eodem articulo.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur de 303L 64. Q² 452-454. D⁵ 148-149modo, etc. requisitus, dixit se nichil scire, nisi per auditum. |

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisitus, dixit per suum juramentum quod ipsemet testis fuit tabellio, ut || jam dixit, qui tunc temporis fecit informationem tanquam commissus ex parte predicti domini Johannis de Torcenay, ballivi Calvimontis, habentis, ut dicebat, litteras commissorias ex parte assorti regis tunc Francie et Anglicorum. Dixit etiam quod, quando ipse et dictus Gerardus, prepositus quondam, fecerunt dictam informationem de dicta Johanna, propter eorum diligentiam procuraverunt habere de examinatis quasi duodecim aut quindecim testes, ad testificandum informationem, quam fecerunt coram Simone de Thermis, scutifero, se tunc gerente pro locumtencnte capitanei Montis Clari, de ipsa Johanna la Pucelle, eo quod ipsi essent suspicionati non male830 fecisse dictam informationem ; qui testes tunc coram locumtenente, dixerunt testificasse prout in eorum examinatione tcstificabatur seu continebatur ; et tunc dictus locumtenens rescripsit predicto domino Johanni, ballivo Calvimontis, quod illa que scripta erant in illa examinatione, per dictos tabellionem et prepositum facta, erant vera ; et, dum dictus ballivus vidit relationem dicti locumtenentis, dixit quod dicti commissarii erant falsi Armignaci.

Interrogatus si haberet illam informationem aut ejus copiant, dixit quod non. Nec alias deposuit.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisitus, dixit quod, dum ipse fecit | dictam informationem, reperiit per testes dicte commissionis quod, propter armatos, semel dicta Johanna cum patre et matre suis ad Novum Castrum fugerunt, et semper fuit in comitiva patris, in domo cujusdam dicte la Rousse, per tres aut quatuor dies, et postea rediit, cum eisdem patre et matre, ad dictam villam de Dompno Remigio. Nec aliud scit.

Plura nescit. Citatus venit, nec amorc nec odio, prece, pretio vel favore hoc deposuit831. Et fuit sibi injunctum, etc.

304L 64. Q² 454-455. D⁵ 149-150FR
Guillotus Jaquerii.

Guillotus Jaquerii, de Andeloco, servions regius, etatis XXXVX annorum vel circa, tricesimus testis in hujusmodi inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in civitate Tullensi, anno et die sexta februarii jamdictis, requisitus per suum juramentum […]832.

Videlicet super I° eorumdem articulorum seu interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super omnibus aliis articulis sequentibus833 usque ad finem eorumdem articulorum, sibi diligenter expositis et perlectis, requisitus, dixit per dictum suum juramentum se de contentis in eisdem || nichil scire, nisi per auditum ; audivit enim dici quod Johanna la Pucelle fuit oriunda de dicto Dompno Remigio et parochia ejusdem loci ; et erat bona filia, bone fame et conversationis honeste. Nec aliud scit.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece, pretio, favore vel rancore hoc deposuit834. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRD. Bertrandus de Poulengeio.

Nobilis vir dominus Bertrandus de Poulengeyo, scutifer scutiferie regis Francie, etatis LXIII anno-|-rum vel circa, tricesimus primus testis in hujusmodi inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in dicta civitate Tullensi, anno et die sabbati835, sexta februarii, predictis ; requisitus per suum juramentum […]836.

Videlicet super I° eorumdem articulorum articulo incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° et III° sequentibus articulis requisitus, dixit per dictum suum juramentum quod Johanna articulata fuit oriunda de Dompno Remigio, ut dicebatur, fuitque ejus pater Jacobus d’Arc, 305L 64-64 v°. Q² 455-456. D⁵ 150-151ejusdem ville. Nomen ejus matris ignorat ; sed in domo ipsorum pluries fuit, et scit quod erant boni laboratores, prout vidit ; nec aliud scit de contentis in dictis articulis.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis requisitus, dixit se nichil scire, nisi ex auditu. Audivit enim dici quod ipsa Johanna in sua juvenili etate erat bona filia, bone conversationis, ibatque libenter ad ecclesiam, et quasi quolibet die sabbati ibat ad heremum Beate Marie de Bermont, et portabat candelas. Dixit etiam quod nebat, ac animalia et equos patris aliquando custodiebat. Dixit insuper quod, postquam dicta Johanna recessit a domo patris, ipse testis vidit eam tam in Vallis Colore quam alibi in guerra ; et vidit eam pluries et aliquotiens bis in hebdomada confiteri ; et Eucharistiam sumebat, ac erat multum devota. Nec aliud scit de contentis in eisdem articulis.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, dixit idem testis quod vidit pluries837 illam articulatam arborem, ac sub | eadem fuit per duodecim annos antequam vidisset dictam Johannam. Dixit etiam, prout dici audivit, quod puelle et juvenes pueri dicte ville de Dompno Remigio et aliarum villarum vicinarum, tempore estatis, vadunt spatiatum et choreatum subtus illam arborem. Nec aliud scit de contentis in eodem. ||

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, per suum juramentum dixit quod ipsa Johanna la Pucelle venit ad Vallis Colorem, circa Ascensionem Domini, ut sibi videtur, et tunc vidit eam loqui Roberto de Baudricuria, tunc capitaneo dicte ville ; que dicebat quod ipsa venerat versus ipsum Robertum ex parte Domini sui, ut ipse mandaret dalphino quod se bene teneret, et quod non assignaret bellum suis inimicis, quia ejus Dominus daret sibi succursum infra medium quadragesime ; etenim dicebat ipsa Johanna quod regnum non spectabat dalphino, sed Domino suo ; attamen Dominus suus volebat quod efficeret[ur] rex ipse dalphinus, et quod haberet in commendam illud regnum, dicendo quod invitis inimicis ejusdem dalphini fieret rex, et ipsa duceret eum ad consecrandum. Qui Robertus ab 306L 64 v°. Q² 456-458. D⁵ 151-152ea petiit quis esset ejus Dominus ; que respondit : Rex celi. Et hoc facto, recessit ad domum patris cum quodam suo avunculo, nuncupato Durando Laxart de Bureyo Parvo ; et postea, versus initium quadragesime, ipsa Johanna rediit ad dictum locum Vallis Coloris, querendo societatem ad eundum versus dominum dalphinum ; et hec videns idem testis, ipse et Johannes de Metis proposuerunt insimul quod eam | ducerent ad regem, tunc dalphinum. Et postquam ipsa Johanna fuit in peregrinagio in Sancto Nicolao, et extitit versus dominum ducem Lothoringie, qui eam cum salvo conductu voluerat videre ; quodque ipsa Johanna reversa apud dictum Vallis Colorem et domum habitationis Henrici Rotarii, dicte ville, ipse Bertrandus, testis loquens, et Johannes de Metis tantum fecerunt, cum adjutorio aliarum gentium de Vallis Colore, quod ipsa dimisit suas vestes mulieris, rubei coloris, et fecerunt sibi fieri tunicam et vestimenta hominis, calcaria, ocreas, ensem et similia, ac unum equum ; et tunc ipsi, cum dicta Johanna et cum Juliano, servitore ipsius testis, Johanne de Honecourt, servitore Johannis de Metis, Coleto de Vienna et Ricardo Sagittario, iter suum acceperunt pro eundo versus dalphinum. Et in exitu patrie, in prima die, timebant, propter armatos Burgundorum et Anglicorum tunc regnantium, et iverunt per unam noctem. Dixit etiam idem testis quod ipsa Johanna la Pucelle dicebat eidem testi, Johanni de Metis, et aliis secum itinerantibus, quod bonum esset quod audirent missam ; sed, dum erant in patria guerre, non poterant, eo quod non cognosceretur. Qualibet nocte jacebat cum eisdem Johanne de Metis et teste loquente, ipsa tamen induta suo lodice et caligis suis ligulata et firmata. Dixit etiam ipse testis quod tunc temporis erat juvenis ; attamen non habebat Voluntatem nec aliquem motum carnalem cognoscendi mulierem ; nec ausus fuisset requirere dictam Johannam, propter ejus bonitatem || quam videbat in ea. Dixit etiam ipse testis quod ipsi manserunt per undecim dies per iter, eundo usque ad regem, tunc dalphinum, et eundo habuerunt multa dubia ; sed dicta Johanna semper dicebat | eis quod non timerent, quia, ipsis perventis ad villam de Chinon, nobilis dalphinus faceret eis bonum 307L 64 v°-65. Q² 458-459. D⁵ 152vultum. Nunquam jurabat ; ac erat ipse testis, ut dixit, multum inflammatus suis vocibus, quia sibi videtur quod erat ex Deo missa ; nec uUquam in ipsa vidit aliquod malum, sed semper fuit ita bona filia sicut fuisset sancta ; et taliter insimul, sine aliquo magno impedimento, itineraverunt quoad locum de Chinon, ubi erat dictus rex, tunc dalphinus, accesserunt ; et, dum in dicto loco de Chinon fuerunt, dictam Puellam nobilibus et gentibus regis presentaverunt, quibus idem testis de gestis ejusdem Johanne se refert. Nec alias proprie sciret deponere.

Super XI° sequente articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisitus, dixit se nichil scire, nisi ex auditu ab aliquibus, quibus dici audivit quod corrigi fecerant informationem ; sed nescit qui fuerint.

Super XII° sequente articulo, incipiente Item si quando, etc. requisitus, dixit se nichil scire.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece, precio vel timore aut favore hoc deposuit838. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRD. Henricus Arnolini.

Discretus vir dominus Henricus Arnolini de Gondricuria Castro, presbyter etatis LXIV annorum vel circa, tricesimus secundus testisin hac causa inquisitionis productus, juratus et examinatus in dicta civitate Tullensi, anno et die sexta mensis februarii predictis, requisitus per suum juramentum […]839.

Et super I° eorumdem articulorum seu interrogato-|-riorum in hujusmodi causa exhibitorum articulo incipiente Primo de loco originis, etc., etiam super II° et III° sequentibus articulis requisitus, dixit quod ipsa Johanna fuit oriunda de Dompno Remigio, in quo pluries vidit eam ; vidit etiam840 Jacobum d’Arc, ejus patrem, et ejus matrem, qui erant boni catholici et bone fame, prout vidit. Nec aliud scit de contentis in eisdem articulis.

Super IV° sequente articulo incipiente Item si in primitiva 308L 65. Q² 459-460. D⁵ 152-153etate, etc., etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis sibi perlectis, requisitus, dixit quod ipsa Johanna, a tempore quo habuit decem annos usque ad recessum a domo paterna, erat bonis moribus imbuta ac bona filia, prout vidit ; frequentabat libenter ecclesias et loca sacra ; libenter operabatur, nebat et ad aratrum cum patre et fratribus aliquotiens ibat ; ac animalia, dum tempus erat, custodiebat. Dixit quod || libenter et sepe confitebatur, quia ipse testis confessus est eam quatuor vicibus : videlicet, per tres vices in una quadragesima, et per aliam in una solemnitate ; et, ut dixit, ipsa erat bona filia, Deum timens, quia dum erat in ecclesia, aliquotiens prona erat ante841 crucifixum, et aliquando habebat manus junctas et fixas insimul, ac vultum et oculos erigendo ad crucifixum aut ad beatam Mariam. Nec aliter deposuit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, dixit quod alias, antequam dicta Johanna fuisset procreata, audivit quod illa arbor vocatur Lobie Dominarum842 ; et sepe fuit in Dompno Remigio, nec unquam audivit dici quod illa Johanna fuerit ad arborem. Nec alias de contentis in dicto articulo proprie sciret deponere.

Super X° sequente articulo, incipiente Item in-|-quiratur, etc., etiam super XI° et XII° sequentibus articulis requisitus, dixit per dictum suum juramentum se de contentis in eisdem nichil scire.

Plura nescit. Citatus Venit, nec amore, nec odio, prece, favore vel timore ac precio hoc deposuit843. Et fuit sibi injunctum, etc.

FRD. Johannes le Fumeux.

Discretus vir, dominus Johannes le Fumeux, de Vallis Colore, presbyter, canonicus ecclesie seu cappelle Beate Marie ejusdem loci, et curatus ecclesie parochialis de Ugneyo, Tullensis diocesis, etatis XXXVIIII844 annorum vel 309L 65. Q² 460-461. D⁵ 153-154circa, tricesimus tertius testis in hujusmodi inquisitionis causa productus, juratus et examinatus in civitate Tullensi, anno predicto, die sabbati, septima mensis februarii ; requisitus per suum juramentum […]845.

Videlicet super I° eorumdem articulorum seu interrogatoriorum articulo incipiente : Primo de loco originis, etc., etiam super II° et III° sequentibus articulis sibi perlectis, requisitus, dixit quod audivit dici communiter quod Johanna articulata fuit oriunda de Dompno Remigio et parochia Beati Remigii ejusdem loci ; et alias vidit venire patrem et matrem dicte Johanne in Vallis Colore. Nec aliud scit de contentis in dictis articulis.

Super IV° sequente articulo, incipiente Item si in primitiva etate, etiam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis, sibi diligenter expositis et perlectis, requisitus, dixit se nichil aliud scire, nisi quod ipsa Johanna venit ad Vallis Colorem, et dicebat quod volebat ire ad dalphinum. Ipse testis, qui tunc temporis erat juvenis et matricularius dicte cappelle Beate Marie de Vallis Colore, vidit sepe ipsam Johan-|-nam dictam la Pucelle venire ad dictam ecclesiam multum devote ; que in eadem ecclesia audiebat matutinas missas et multum stabat in ea orando. Dixit etiam quod || vidit eam in captis sive votis846 subtus dictam ecclesiam, stare genibus flexis ante beatam Mariam, aliquotiens vultu [prono]847, et aliquotiens vultu erecta. Dixit per dictum suum juramentum quod credit quod ipsa erat bona et sancta filia. Nec aliter sciret deponere.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc., etiam super X°, XI° et XII° sequentibus articulis, sibi diligenter perlectis, requisitus, dixit per dictum suum juramentum se de contentis in eisdem articulis nichil scire.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece, precio vel favore hoc deposuit848. Et fuit sibi injunctum, etc.

310L 65-65 v°. Q² 461-462. D⁵ 154-155FR
Johannes Jaquardi.

Johannes Jaquardi, filins Johannis dicti Guillemete, de Greu juxta et prope dictum Dompnum Remigium, laborator, etatis XLVII annorum vel circa, tricesimus quartus testis in hujusmodi inquisitionis causa, in civitate Tullensi, productus, juratus et examinatus, anno predicto Domini M°CCCC°LV° et die mercurii, undecima mensis fehruarii, requisitus per suum juramentum[…]849.

Videlicet super I° eorumdem articulorum sive interrogatoriorum articulo, incipiente Primo de loco | originis, etc., etiam super II°, III°, IV°, V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis, sibi diligenter et successive expositis, requisitus, dixit per dictum suum juramentum quod ipsa Johanna fuit oriunda de Dompno Remigio, ex Jacobo d’Arc et Ysabelleta de Vaterno850, conjugibus, probis laboratoribus, viditque pluries dictam Johannam la Pucelle in dicto Dompno Remigio et in campis ; que erat multum dulcis, bona, casta et prudens filia, ut sibi videtur ; quia ipsa ibat libenter ad ecclesiam, et specialiter vidit eam libenter ire ad ecclesiam Beate Marie de Bermont ; libenter operabatur, nebat, ad aratrum et tribulatum terram ibat, ac animalia aliquotiens custodiebat, et, ut dicebant, libenter et sepe confitebatur, nec unquam aliquod malum audivit dici de ea ; sed reputabatur bona et devota filia. Nec aliud scit.

Super IX° sequente articulo, incipiente Item quid habet fama, etc. requisitus, dixit quod puelle et juvenes pueri, tempore estatis, diebus festivis ac die dominico des Fontaines, solent ire subtus illam arborem, cantant, comedunt, choreant, et ludendo et spatiando redeunt ad || Fontem Rannorum, et bibunt de aqua ; et credit quod dicta Johanna ibat cum aliis puellis. Nec alias proprie sciret deponere.

Super X° sequente articulo, incipiente Item inquiratur, etc. requisitus, dixit se nichil scire, nisi per auditum.

Super XI° jam dictorum articulorum seu interrogatoriorum articulo, incipiente Item si in dicta patria, etc. requisitus, dixit quod vidit Nicolaum, dictum Bailly, de Andeloco, 311L 65 v°. Q² 462-464. D⁵ 155-156et Guiotum, servientem, cum quibusdam aliis, in dicta villa de Dompno Remigio, | qui fecerunt informationem super facto Puelle, ut dicebatur ; attamen, ut sibi videtur, non cogebant aliquos. Dixit quod, ut credit, in dicta informatione fuerunt examinati Johannes Morelli, Johannes Guillemete, ejus pater, Johannes Colini, viventes, ac quondam Johannes Hannequin de Greu, et plures. Et hoc facto, dicti commissarii caute recesserunt, propter timorem illorum de Vallis Colore. Dixit idem testis quod credit quod dicta informatio seu inquisitio fuit facta ad requestam ballivi Calvimontis, tenentis partem Anglicorum et Burgundorum. Nec alias deposuit.

Super XII° sequente851 articulo, incipiente Item si quando, etc. requisitus, per suum juramentum dixit quod, tempore articulato, omnes habitatores ambarum villarum fuerunt in Novo Castro ; et dicta Johanna, prout vidit, ducebat animalia patris et ma tris ; et postea redierunt, et rediit ipsa Johanna cum patre et matre suis ac aliis. Nec aliud scit.

Plura nescit. Citatus venit, nec amore, nec odio, prece, pretio, favore vel timore hoc deposuit. Et fuit sibi in forma, ut moris est852, injunctum, etc.

Sic signatum : Ita est repertum. D. Dominici.

FR[Relatio commissariorum]

Sequitur tenor relationis venerabilium et circumspectorum virorum, magistrorum Reginaldi de Chichery, decani ecclesie seu cappelle Sancte Marie de Vallis Colore, Tullensis diocesis, et Walterini Thierrici, ecclesie Tullensis canonici, commissariorum pro suprascripta inquesta facienda, eorum sigillis in cera viridi sigillate.

Reverendissimis in Christo patribus et dominis, | dominis Johanni, miseratione divina archiepiscopo et duci Remensi, Guillelmo, eadem miseratione Parisiensi episcopo, ac fratri Johanni Brehal, sacre theologie professori, ordinis Fratrum Predicatorum, in regno Francie here-||-tice pravitatis altero inquisitori […]853, Reginaldus de Chichery, decanus 312L 65 v°-66. Q² 464-465. D⁵ 156-157ecclesie seu cappelle Beate Marie de Vallis Colore, Tullensis dioecesis, et Walterinus Thierrici, ecclesie Tullensis canonicus, presbyteri, commissarii subdelegati a vobis et per vos ad examinandum testes, in loco et patria originis defuncte Johanne, vulgariter appellate la Pucelle, virtute vestrarum litterarum commissoriarum, et super articulis sive interrogatoriis eisdem litteris infixis, deputati et commissi, debitam reverentiam cum honore et in mandatis vestris obedientiam. Noverit vestra reverendissima circumspectio, noverintque universi et singuli quorum interest aut interesse potest, seu poterit quomodolibet in futurum, nos vestras litteras commissorias, tribus sigillis vestris, duobus rotundis et uno longo, videlicet854 de cera rubea, cum caudis pargameni impendentibus, ac duobus signetis manualibus quorumdam Comitis et Ferrebouc, notariorum, sigillatas et signatas, una cum articulis sive interrogatoriis, pro informationibus fiendis in patria originis ipsius defuncte Johanne la Pucelle appellate, eisdem vestris litteris commissoriis in cauda sigilli in medio infixis, omni855 prorsus vitio et suspicione, ut prima facie apparebat, carentibus et carentes, nobis per venerabilem virum Johannem Dalye, prepositum secularem de Vallis Colore, ejusdem Tullensis diocesis, coram notario et testibus, sub anno a Nativitate Domini M°CCCC°LV°, et die XXVI^a mensis januarii, prout | in quodam instrumento publico, in rotulo inferius designato, posito, signo et subscriptione publicis discreti viri magistri Johannis Andree, notarii publici, signato et subscripto, legitime constat, presentatas856, cum ea qua decuit reverentia recepisse. Quibus quidem vestris litteris commissoriis, sicut premittitur, nobis presentatis, ac per nos, ut decuit, receptis, fidelem nostrum, discretum virum Dominicum Dominici, Tullensem clericum, publicum apostolica et imperiali auctoritatibus notarium, et curiarum ecclesiasticarum Tullensium juratum, ad citandum coram nobis omnes testes || quos idem Johannes Dalie, prepositus, producere voluerit, et una nobiscum examinandum, et in scriptis fideliter, una cum dictis vestris litteris commissoriis articulisque 313L 66. Q² 465-466. D⁵ 157seu interrogatoriis predictis, redigendum et in publicam formam ponendum, aut poni et redigi faciendum, in presentia discretorum virorum, dominorum Johannis le Fumeux de Vallis Colore, de Ugneyo, et Petri de Fisciolis, de Marceyo supra Voysiam ecclesiarum parochialium rectorum, ac ecclesie Beate Marie de Vallis Colore predicto canonicorum presbyterorum, testium ad hoc per nos electorum, deputavimus et commisimus. Et deinde ad villam de Dompno Remigio, Tullensis diocesis, postmodum ad villam de Vallis Colore, ejusdem diocesis, una cum dicto Dominico, notario, et testibus prenominatis accessimus, et postremo in civitate Tullensi, virtute vestrarumlitterarum commissoriarum, omnes et singulos testes coram nobis citatos, et quos idem nobilis vir Johannes Dalye, prepositus de Vallis Colore, producere voluerit857, admisimus ; ipsos, quoad actum jurandi et deponendi, | si et quantum indigebant, absolvimus ; necnon juramenta ab ipsis et eorum quolibet, ad et supra sancta Dei Evangelia, per ipsos et quemlibet ipsorum in manibus nostris corporaliter tacta, de veritate dicenda et deponenda, in presentia eorumdem testium et notarii recepimus ; et ipsos testes et eorum quemlibet seriatim, secundum et juxta articulos seu interrogatoria eisdem Vestris litteris commissoriis858, ut premissum est, directis, infixos et infixa, examinavimus et examinavit ac fideliter in scriptis redegit idem Dominicus, notarius ; et dictis vero et depositionibus eorumdem testium omnium et singulorum, scriptis in forma in quinquaginta octo foliis singularibus cum dimidio pargameni, signo manuali ejusdem notarii in fine depositionis cujuslibet testis, ac cujuslibet marginis folii, signatis, redactis et collationatis, [ea], anno et die date presentium, per eumdem Dominicum, notarium, in uno rotulo ad vobis remittendum, in forma solita, fieri et claudi jussimus et mandavimus. Quem quidem rotulum, litteras vestras commissorias articulosque seu interrogatoria predictos et predicta in se continentem, cum depositionibus et dictis dictorum testium, sicut premittitur, coram nobis productorum, juratorum et examinatorum, in scriptis, ut dictum est, redactis, ac presentibus nostris litteris 314L 66. Q² 466-468. D⁵ 157-158sigilli nostri, Reginaldi de Chicery, decani predicti, ac venerabilium virorum, dominorum decani et capituli ecclesie Tullensis predicte, loco nostri, Walterini Thierrici dicte Tullensis ecclesie canonici prefati, signo et subscriptione publicis dicti Dominici, hujusmodi inquisitionis notarii, sigillatis et signatis, ac vestris litteris commissoriis infixis et interclusis, clau-|-sum et ligatura, ac eisdem sigillis sigillatum, vobis remittimus. || Et hec per presentes nostras litteras remissionis eisdem litteris859 commissoriis infixas, sub sigillis nostri decani, ac venerabilium virorum dominorum decani et capituli ecclesie Tullensis predicte, sigillatas, vestris reverendissimis circumspectionibus, omnibusque aliis et singulis quorum interest, aut interesse poterit quomodolibet in futurum, ad omnes vim, fines et effectus juridicos, intimamus et notificamus. Datum et actum Tulli, in domo habitationis nostri, Walterini Thierrici, canonici et commissarii subdelegati prefati, anno Incarnationis Dominice M°CCCC°LV°, indictione quarta, die vero veneris, decima tertia mensis februarii, hora quarta post meridiem ejusdem diei, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Calixti, divina providentia pape tertii, anno primo. Presentibus in dicta remissione, predictis Johanne le Fumeux et Petro de Fisciolis, canonicis et curatis prefatis, necnon domino Johanne Le Grain, de Novo Castro, Tullensis diocesis, et magistro Philippo Gépille, rectore scolarum ecclesie Tullensis, in artibus magistro, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.

Et ego Dominions Dominici, Tullensis clericus, publicus apostolica et imperiali auctoritatibus notarius, ac curiarum ecclesiasticarum Tullensium juratus, quia testium hujusmodi inquisitionis productioni, juramentorum860 receptioni et examinationi, ceterisque premissis omnibus et singulis, dum, sicut premittitur, per dictos dominos Reginaldum de Chicery, decanum, et Walterinum, Tullensem canonicum, commissarios subdelegatos prefatos, ac coram eisdem, age-|-rentur, dicerentur et fierent, una cum prenominatis testibus presens fui, eaque sic fieri vidi et audivi ; dictaque et depositiones 315L 66-66 v°. Q² 468, Q³ 1. D⁵ 158-159testium coram eisdem dominis subdelegatis productorum, juratorum et examinatorum, in scriptis redegi ; et presentes litteras, vestrorum861 dominorum commissariorum principalium, litteris commissoriis infixas, ac grossam dictorum et depositiones862 eorumdem testium, de alterius manu, me aliis arduis prepedito negotiis, fideliter scriptas, ipsis tamen dictis et depositionibus cum eisdem dominis et testibus debite collationatis, et per me, ut premittitur, de mandato dictorum dominorum commissariorum subdelegatorum, signoque meo manuali signatis, easmet presentes litteras remissorias, de ejusdem dominorum commissariorum subdelegatorum mandato, confeci, signoque publico ac subscriptione meis, quibus in talibus utor, hic me propria manu subscribendo, una cum ipsorum domini decani, et venerabilium virorum, dominorum decani et capituli ecclesie Tullensis, prefatorum, appensione sigillorum, signavi, in fidem, robur et testimonium omnium et singulorum premissorum, requisitus et rogatus. Sic signatum : D. Dominici. |

Notes

1. [657]

   Q : reverendum.

2. [658]

   L : mot omis.

3. [659]

   L : interrogatoriasque.

4. [660]

   L add. : et sunt.

5. [661]

   L Q : agnotantes.

6. [662]

   Q : et scriptia.

7. [663]

   Q : qui dictas informationes.

8. [664]

   L : noluit se.

9. [665]

   Cf. Tisset, I, p. 22-23. En 1431.

10. [666]

    Cf. Tisset, p. 25-26. En 1431.

11. [667]

    Q : [facta] autem inquisitione.

12. [668]

    Q : passage remplacé par, etc., depuis Johannes Brehalli.

13. [669]

    L : majoribus.

14. [670]

    Q : Johannae.

15. [671]

    D : presbiterorum.

16. [672]

    D add. : notarium.

17. [673]

    L : Villeto.

18. [674]

    Q : 12 mots omis.

19. [675]

    Q : mot omis.

20. [676]

    Formule ut supra, p. 252.

21. [677]

    D add. : requisitus.

22. [678]

    Q D : 2 mots omis.

23. [679]

    D : l’orbre.

24. [680]

    Q D : 8 mots omis.

25. [681]

    Q : omis.

26. [682]

    Formule ut supra, p. 252.

27. [683]

    L : casta et sacra.

28. [684]

    Q : l’abre. D : l’obre.

29. [685]

    D : dici.

30. [686]

    Q : 5 mots omis.

31. [687]

    Q : Thevenini.

32. [688]

    Formule ut supra, p. 252.

33. [689]

    Q : omis.

34. [690]

    D : l’obre.

35. [691]

    L : Boulermont.

36. [692]

    Q : Rannorum.

37. [693]

    Q D : 8 mots omis.

38. [694]

    Formule ut supra, p. 252.

39. [695]

    Q : mot omis.

40. [696]

    Q : mot omis.

41. [697]

    L : 11 mots omis.

42. [698]

    Q : 9 mots omis.

43. [699]

    L : Discretus.

44. [700]

    Q : Roncesseyo.

45. [701]

    Formule ut supra, p. 252.

46. [702]

    Formule ut supra, p. 252.

47. [703]

    Q : Thevenini.

48. [704]

    L D : manque.

49. [705]

    Q restitue : tamdiu.

50. [706]

    Q D : miscebat.

51. [707]

    Q : etiam.

52. [708]

    Q : Granier.

53. [709]

    Q : Borlemonte.

54. [710]

    Q D : spatiatum.

55. [711]

    L : ad heo.

56. [712]

    L : 8 mots omis.

57. [713]

    L D : precedenti.

58. [714]

    Formule ut supra, p. 252.

59. [715]

    Q : boni et.

60. [716]

    La réponse sur le neuvième article est omise dans les manuscrits.

61. [717]

    L : 2 mots omis.

62. [718]

    Q : 7 mots omis.

63. [719]

    Formule ut supra, p. 252.

64. [720]

    L : 9 mots omis.

65. [721]

    L : etiam.

66. [722]

    Q : 8 mots omis.

67. [723]

    Formule ut supra, p. 252.

68. [724]

    Q D : Johanneta.

69. [725]

    D : ut laboratores.

70. [726]

    L : Roie ; Q : Roye ; D : Roze.

71. [727]

    Q : 5 mots omis.

72. [728]

    Formule ut supra, p. 252.

73. [729]

    Q : abre ; D : obre.

74. [730]

    L : ibant ibidem et solent ; 12 mots omis.

75. [731]

    L : 7 mots omis.

76. [732]

    Formule ut supra, p. 252.

77. [733]

    L : 7 mots omis.

78. [734]

    Q : mot omis.

79. [735]

    Q : lanas.

80. [736]

    D : obre.

81. [737]

    L : spatiunt ; D : [spaciantur].

82. [738]

    L : ad Novum castrum.

83. [739]

    Q : 6 mots omis.

84. [740]

    Formule ut supra, p. 252.

85. [741]

    D : l’obre.

86. [742]

    L Q : 10 mots omis.

87. [743]

    La réponse au neuvième article manque dans les manuscrits.

88. [744]

    L : si in dicta patria.

89. [745]

    Q : mot omis.

90. [746]

    Q : 8 mots omis.

91. [747]

    Formule ut supra, p. 252.

92. [748]

    D : obre.

93. [749]

    Q : quod.

94. [750]

    L : 15 mots omis.

95. [751]

    Q : 7 mots omis.

96. [752]

    Formule ut supra, p. 252.

97. [753]

    Q : 6 mots omis.

98. [754]

    Tous les mss. : ipsa.

99. [755]

    D : obre.

100. [756]

     Q : 8 mots omis.

101. [757]

     Q D : 2 mots omis.

102. [758]

     Formule ut supra, p. 252.

103. [759]

     D : obre.

104. [760]

     D : Dalie.

105. [761]

     Q : 8 mots omis.

106. [762]

     Q : mot omis.

107. [763]

     Formule ut supra, p. 252.

108. [764]

     D : obre.

109. [765]

     L : audivit.

110. [766]

     L : 4 mots omis.

111. [767]

     Q : 9 mots omis.

112. [768]

     Q : vel circa.

113. [769]

     Q : mot omis.

114. [770]

     Formule ut supra, p. 252.

115. [771]

     Q : mot omis.

116. [772]

     Lat. 5970 : revelatum.

117. [773]

     Q : 9 mots omis.

118. [774]

     Formule ut supra, p. 252.

119. [775]

     L : 2 mots omis.

120. [776]

     Q : 8 mots omis.

121. [777]

     L : mot omis.

122. [778]

     Formule ut supra, p. 252.

123. [779]

     Q : 8 mots omis.

124. [780]

     Q D : 9 mots omis.

125. [781]

     L Q : jovis.

126. [782]

     Formule ut supra, p. 252.

127. [783]

     L : 5 mots omis.

128. [784]

     L : ad spatiandum.

129. [785]

     Q : et.

130. [786]

     Q : 10 mots omis.

131. [787]

     Art. XI et XII intervertis dans L.

132. [788]

     Q : quondam.

133. [789]

     Q : 8 mots omis.

134. [790]

     L : Nouvelonpont.

135. [791]

     Formule ut supra, p. 252.

136. [792]

     L : mot omis.

137. [793]

     Q D : mot omis.

138. [794]

     Q D : Chinonno.

139. [795]

     L : facere.

140. [796]

     D : quo.

141. [797]

     Q : 8 mots omis.

142. [798]

     Formule ut supra, p. 252.

143. [799]

     Q : 2 mots omis.

144. [800]

     L : 2 mots omis.

145. [801]

     D : l’obre.

146. [802]

     Q : 6 mots omis.

147. [803]

     Q D : fuerit.

148. [804]

     Q D : ipsi.

149. [805]

     Les mss. : Compexum.

150. [806]

     Q : 8 mots omis.

151. [807]

     Q : mot omis.

152. [808]

     Formule ut supra, p. 252.

153. [809]

     Q : mot omis.

154. [810]

     Q : 8 mots omis.

155. [811]

     L : mot omis.

156. [812]

     Formule ut supra, p. 252.

157. [813]

     Q : 2 mots omis.

158. [814]

     Q : 9 mots omis.

159. [815]

     Formule ut supra, p. 252.

160. [816]

     L : venit.

161. [817]

     L : dicit.

162. [818]

     Q D : deperderetur.

163. [819]

     Q : se nil scire.

     [NdÉ] Note orpheline (et infondée) : Q : 9 mots omis.

164. [820]

     Formule ut supra, p. 252.

165. [821]

     Q : mot omis.

166. [822]

     Q : fuitque ipsa.

167. [823]

     Q : 9 mots omis.

168. [824]

     Q : 2 mots omis.

169. [825]

     Formule ut supra, p. 252.

170. [826]

     Q : 8 mots omis.

171. [827]

     L : Daillie.

172. [828]

     Formule ut supra, p. 252.

173. [829]

     D : recessum.

174. [830]

     D : non essent suspicati male.

175. [831]

     Q : 8 mots omis.

176. [832]

     Formule ut supra, p. 252.

177. [833]

     L : incipientibus.

178. [834]

     Q : 9 mots omis.

179. [835]

     L : mot omis.

180. [836]

     Formule ut supra, p. 252.

181. [837]

     L : mot omis.

182. [838]

     Q : 10 mots omis.

183. [839]

     Formule ut supra, p. 252.

184. [840]

     Q : 2 mots omis.

185. [841]

     L : apud.

186. [842]

     2. D : l’obre.

187. [843]

     Q : 10 mots omis.

188. [844]

     L : XXX.

189. [845]

     Formule ut supra, p. 252.

190. [846]

     Pour capsis sive voltis.

191. [847]

     Tous les mss. : precio.

192. [848]

     Q : 8 mots omis.

193. [849]

     Formule ut supra, p. 252.

194. [850]

     Q : 2 mots omis.

195. [851]

     Q : mot omis.

196. [852]

     L : 5 mots omis.

197. [853]

     Ut supra, p. 248.

198. [854]

     L : omis.

199. [855]

     L : 12 mots omis.

200. [856]

     D : presentatis.

201. [857]

     L : répétition de la phrase.

202. [858]

     D add. : nobis.

203. [859]

     Q D : vestris.

204. [860]

     Q : juramento.

205. [861]

     Q : vestrum.

206. [862]

     Q : depositionum ; D : depositionis.