Tomes I-II (LA) : Notariorum prefatio

1L 1. Q² 72-75FR
Processus de nullitate condemnationis

[Notariorum prefatio.]

Exigit rationis ordo et recta dispositio equitatis docet, et precipit sacrorum canonum et legum civilium institutio salutaris, ut, que solemnibus acta [sunt] judiciis, scripturis annotentur et redigantur autenticis chartis, et instrumentis publicis commendentur, sicque presentibus et futuris pariter innotescant, et, labente memoria hominum, non pereant. Ad Dei igitur laudem, gloriam et honorem, ad veritatis et justitie elucidationem et manifestationem perpetuam, continet hoc opus autenticumque registrum, a nobis, notariis infrascriptis, fideliter et integraliter recollectum sub actis judiciariis, solemnibus instrumentis, et documentis fidelibus, ac variis doctorum et jurisperitorum tractatibus, processum nuper ex auctoritate, ordinatione et rescripto Sancte Sedis apostolice ac sanctissimi domini nostri domini Calixti, divina Providentia pape tertii, sub reverendissimo reverendisque patribus, Johanne, archiepiscopo Remensi, Guil-|-lelmo, Parisiensi, et Ricardo, Constantiensi, | episcopis, juris professoribus dignissimis, ac venerabili patre magistro Johanne Brehal, sacre theologie professore, in regno Francie fidei inquisitore, agitatum, solemniter discussum et conclusum, vocatis ad omnia, tam specialiter quam generaliter, qui fuerant evocandi. Quo quidem processu mediante, ac sententia finali debite interveniente, sub sancte romane Ecclesie et apostolice Sedis ac sanctissimi romani pontificis auctoritate, eisdem reverendissimo reverendisque patribus in Christo, ad preces humiles et devotas ac instantiam sedulam honeste et probe vidue Ysabellis d’Arc, ac Johannis et Petri, | fratrum defuncte quondam Johanne d’Arc, dicte vulgariter la Pucelle, commissa, processus quondam in civitate Rothomagensi, ad cujusdam magistri Johannis de Estiveto, fidei promotoris pretensi, instantiam, sub reverendo patre 2L 1. Q² 75-76domino Petro Cauchon, assistente eidem in dicti processus parte magistro Johanne Magistri, ejusdem fidei subinquisitore, cum sententiis et executionibus inde secutis, nullus declaratus est, invalidas et iniquus, errorem juris et facti in materia et forma continens manifeste ; ac preter et contra formam jurium et ordinationem contraque stylum et modum inquisitionis fidei, ac post ipsorum judicum pretensorum et consiliariorum recusationes tacitas et expressas, ac submissiones dicte Johanne Sedi apostolice vim appellationis habentes, deductus et conclusus ; ejusque nullitas, intervenientes in eodem usurpationes, mine, fraudulentie ac violentie [sic], que nullum ac adnullandum reddere habent omne judicium, pariter detegere et declarare, cum expurgatione totali dicte Johanne ac suorum ab omni infamia, nota et labe, dictorum pro-|-cessuum, sententiarum ac executionum pretextu vel occasione ; prout ex agitatione processus infrascripti, declarationibus atque sententiis, ex deliberatione matura, longa totius processus communicatione prehabita cum prelatis, doctoribus et viris peritissimis, liquido potest apparere.

Ex ordinatione autem speciali dictorum reverendissimi ac reverendorum et venerabilium patrum, judicum et commissariorum predictorum, nos, notarii predicti, in dicti processus deductione, prestitis solemnibus juramentis, specialiter constituti, ex notulis et ordinationibus diurnis, agitatis omnibus et proditis3, hoc nostrum integrale autenticumque registrum sub volumine triplicato censuimus redigendum ; in altero tantum dictorum voluminum, propter processuum amborum prolixitatem permaximam, antedictum processum annectendo pariter et conjungendo ad longum, sicut a notariis processus antedicti in judicio solemni est receptus, et per dictos dominos delegatos coram nobis, notariis, et aliis probatissimis viris multotiens integraliter visitatus. Et quoniam, pendente4 visitatione et discussione multiplici5 processus antedicti per dictos dominos delegatos cum6 probatissimis 3L 1. Q² 76-78et peritissimis, repetitis vicibus et variis, facta temporibus notatis, sigillatim, particulariter atque specifice in materia et in forma, per singulas ejusdem processus particulas, tam circa preparatoria quam circa essentialia et consequentia ad processum predictum, que pro ejus justificatione, effectu et comprobatione, ac e contrario pro nullitate seu anullatione facere videbantur, in materia et in forma, apud dictos dominos delegatos ex fama com-|-muni et relatu plurimorum fideli delatum est, in ipso processus exordio certas informationes super conversatione et gestis Johanne antedicte, certamque visitationem, ex ordinatione judicum pretensorum super integritate, pudicitia et virginitate dicte Johanne veraciter comporta, medicorum7 et chirurgicorum ac illustrium dominarum et probatissimarum matronarum factas, ipsis consiliariis et notariis occultatas8, et in processu malitiose obmissas ; certasque supplicationes super moderatione carceris rigorosissimi compedumque quibus semper ad pedes, et catenarum quibus quoad corpus de nocte dicta Johanna detinebatur ligata ; ac mutatione custodum inhonestorum9 et acerbissimorum arcitenentium et belligerantium, eidem penitus denegatas ; nonnullasque requisitiones super evocatione consiliariorum non suspectorum, super remissione negotii ad papam vel ad concilium, spretas pariter et neglectas ; ac, in ipsa deductione processus, minas multiplices cum incarcerationibus et expulsionibus nonnullis consiliariis illatas ; captiosas questiones, subtiles et ad casum non pertinentes, cum variis interruptionibus, invectionibus atque injuriis eidem Johanne factas ; falsosque et suppositos notarios in latebris et locis occultis depositos ; in ipsa autem conclusione processus, certos duodecim articulos, in dicto processu pluries repetitos, quorum a notariis veris ignorantur auctores, post conclusam dictorum articulorum correctionem et a dicta confessione dissonantiam et repugnantiam evidentem, absque correctione, pro habendis opinionibus super | quibus sententie, 4L 1-1 v°. Q² 78-79ut in eis expresse continetur, videntur esse fundate, fraudulenter transmissos ; et sub dissimulatis habitibus, falsas et fraudulentas eidem Johanne deceptiones et dolosas inductiones effectas, certasque adjurationes in processu contentas, false et mendaciter compositas et dilatatas ; idcirco prefati domini delegati, cupientes pro bono justitie ad plenum cuncta scrutari et veritatem rerum, tam ex actis processus antedicti, quam ex aliis documentis, sicut eis mandata in rescripto, plena discussione perquirere super informationibus predictis et visitatione, super requisitionibus et recusationibus, superque minis, violentiis et fraudibus, superque falsitate articulorum predictorum, superque modo et qualitate procedendi, ex officio duxerunt inquirendum, novasque informationes et inquestas, tam in loco originis antedicte Johanne, quam in civitate Aurelianensi, super conversatione et gestis ejusdem Johanne, quam in civitatibus10 Rothomagensi et Parisiensi, super qualitate processus et modo procedendi, ordinaverunt, vocatis etiam partibus, per se et per commissarios et subdelegatos, faciendas. Quas ex ordinatione dictorum dominorum delegatorum, cum certis aliis informationibus per reverendissimum in Christo patrem dominum Guillelmum, Sancti Martini in Montibus cardinalem, adjuncto inquisitore predicto, jampridem super hoc factis, huic nostro registro duximus adjungendas.

Communicato autem processu antedicto integraliter et ad longum, secundum formam jurium, plurimis | probatissimis et peritissimis viris, prelatis, doctoribus et aliis, licet eorum plurimi, variis questionibus respondendo et scriptis, deliberatione matura, pluribus mediis nullitatem processus ostendentes in materia et in forma, multiplices dederunt opiniones atque saluberrima consilia ; propter tamen prolixitatem et confusionem vitandam, illorum dumtaxat hoc in nostro registro opiniones atque consilia duximus inserenda, qui super singulis processus articulis atque particulis11 rescripserunt ad plenum, et tractatus solemnes ediderunt ad longum.

5L 1 v°. Q² 79-80Ut autem ordine condecenti, tam circa solemnes tractatus antedictos, quam circa informationes predictas, quam circa seriem recolligendorum omnium, per hoc nostrum integrum autenticumque registrum convenientius procedatur, et contenta12 in eodem registro, omni confusione sublata, facilius et ordinatius memorie et considerationi legentium presententur : idcirco singulas ejusdem nostri registri particulas sub particularibus rubricis et notulis, hoc nostro exordiente primordio, particulariter et specialiter ordinamus distringendas, secundum modum et ordinem subsequentem, et sub articulis et materiarum capitibus atque summariis descriptionibus immediate subscriptis.

FR[Divisio operis.]

Sequuntur articuli seu designationes et rubricelle omnium et singulorum actorum et agitatorum, in hoc presenti processu contentorum, a die presentationis rescripti, dominis delegatis facte, usque ad diem sententie diffinitive, inclusive.

In primo capitulo ponuntur acta presentationis rescripti, et recitantur presentationes et supplicationes facte in ecclesia Parisiensi dominis delegatis. | Deinde inseritur publica presentatio in aula episcopali, nobis, notariis, presentibus, et assistentibus prelatis, doctoribus et consiliariis multis ; cum litteris citationum generalium et specialium, ac relationibus executionis earum, ac constitutionibus procuratorum ibidem per partes constitutorum.

Secundo, acta prime assignationis facte in citationibus predictis ad civitatem Rothomagensem, ubi, post continuationes nonnullas et expectationes partium, ponitur declaratio competentium judicum, constitutio notariorum ac etiam promotoris et juramentum eorum, necnon receptio publica librorum, instrumentorum et actorum dicti primi processus, necnon informationum per reverendissimum patrem dominum Guillelmum, tituli Sancti Martini in Montibus cardinalem, legatum, etc., de manibus notariorum ; cum solemni13 6L 1 v°-2. Q² 80-81recognitione signorum et sigillorum ; cum assignatione ad ulterius procedendum.

Tertio, acta secunde assignationis, ubi ponitur libellus seu petitio actorum, cum certa requisitione promotoris tam pro14 processu primo, quam contra ipsum ; cum declaratione facta ex parte heredum et executorum domini Petri Cauchon, episcopi Belvacensis, et assignatione termini pro dandis in scripto articulis et scripturis actorum.

Quarto, ponuntur articuli et scripture actorum ; deinde assignationes, commissiones et citationes pro faciendis inquestis, cum relatione et publicatione ipsarum, variis assignationibus et continuationibus intermixtis.

Quinto, ponuntur ad longum informationes et in-|-queste15 omnes, et primo : informationes facte per predictum dominum cardinalem legatum ; secundo, facte in loco originis Johanne antedicte, ex ordinatione dictorum dominorum delegatorum ; tertio, facte informationes et inqueste per dictos dominos delegatos et eorum commissarios super articulis et scripturis partium antedictis.

Sexto, ponuntur acta assignationis ad dicendum contra testes et testium dicta, necnon assignationum ad procedendum et postea ad dicendum contra producta, cum aliis assignationibus ad concludendum in causa.

Septimo, ponitur conclusio in causa, cum certis rationibus et motivis juris, datis dicto termino ad concludendum in causa pendente, ac etiam in ipsa conclusione, tam ex parte promotoris, quam ex parte ipsorum actorum seu procuratorum eorum16.

Octavo, inseruntur ad longum plures tractatus plurium episcoporum, prelatorum, sacre theologie et jurium professorum, ac aliorum qui super materia dicti processus scripserunt solemniter et ad plenum.

Finaliter et ultimo, narratis visitationibus tam primi 7L 2. Q² 81processus quam etiam hujus presentis, variis in locis et temporibus factis, necnon communicationibus habitis cum prelatis, doctoribus et peritis, ac revolutionibus et examinationibus dictorum tractatuum allegatorum17, ponitur assignatio ad audiendum jus et diffiniendum, et inseritur ipsa diffinitiva sententia ad longum. |

Notes

1. [3]

   Q : exagitatis omnibus et productis.

2. [4]

   Q : prudente (lat. 5970 : pendente).

3. [5]

   Q : multipliciter.

4. [6]

   L : omis.

5. [7]

   L : in medicorum. Q : in medicorum [presentia].

6. [8]

   Q : occultas (lat. 5970 : occultatas).

7. [9]

   Q : ut inhonestorum (lat. 5970 : inhonestorum).

8. [10]
   L : civitate.
9. [11]

   Q : partibus (lat. 5970 : particulis).

10. [12]

    L add. : que.

11. [13]

    Q add. : requisitione (lat. 5970 : solemni recognitione).

12. [14]

    Q : in.

13. [15]

    L : inquisitiones.

14. [16]

    L : 3 mots omis.

15. [17]

    L : et allegationum.